Xe đạp có phanh, ô tô và xe lửa cũng có phanh, thế nhưng bạn có biết tàu thuyền có phanh không? Có đấy, nhưng là gián tiếp nhờ vào sức cản của nước khi "lội" ngược dòng.
Nếu ngồi tàu thuỷ bạn sẽ phát hiện một hiện tượng rất thú vị: Khi tàu muốn cập bến, nói chung phải đưa mũi tàu ngược với hướng nước, từ từ đi xiên vào bến, sau đó mới cập bến một cách an toàn. Nước sông chảy càng xiết, hiện tượng này càng rõ rệt. Bạn có thể chú ý đến điều sau đây, ở những con sông lớn tàu chạy xuôi dòng, khi muốn cập bến, nó không thể cập bến ngay lập tức mà phải vòng một vòng lớn làm cho tàu chạy ngược với hướng nước chảy, sau đó mới từ từ cập bến.
Ở đây có một đề toán đơn giản, bạn thử làm xem. Giả sử tốc độ nước chảy mỗi giờ là 3 km, khi tàu cập bến dù động cơ đã ngừng hoạt động nhưng tốc độ của tàu vẫn còn là 4 km/giờ, nếu lúc đó thuận dòng nước thì mỗi giờ chiếc tàu đi được mấy km? Nếu đi ngược dòng nước thì là bao nhiêu?
Bạn có thể trả lời bằng miệng ngay bài toán trên, đó là: Thuận dòng nước mỗi giờ tàu đi được 7 km, ngược dòng nước mỗi giờ tàu đi được 1 km.
Để thuyền dừng lại bến thì tốc độ nhanh tới 7 km/giờ dễ dừng lại hơn hay là tốc độ chậm chỉ có 1 km/giờ dễ dừng lại hơn. Rõ ràng là càng chậm thì càng dễ dừng lại mà cập bến.
Như vậy xem ra để cho tàu thuyền ngược dòng nước tới gần bến, chính là để lợi dụng sức cản của dòng nước tới thân tàu mà có một phần tác dụng “phanh”. Ngoài ra, ở tàu thuyền còn đặt thêm các thiết bị và động lực “phanh”, ví dụ: khi tàu thuyền cập bến hoặc trên đường đi gặp tình huống khẩn cấp cần phải dừng chạy thì có thể thả neo, đồng thời máy chính còn có thể lợi dụng việc chạy lùi để có tác dụng “phanh”.
