Tên khoa học Chrysanthemum sp. (họ Asteraceae), có nguồn gốc từ trung quốc và các nước Châu Au. Hoa cúc được trồng làm cảnh tại Đà Lạt từ lâu nhưng thực sự trở thành sản phẩm kinh tế từ năm 1995. Cho đến nay có khoảng trên 70 giống hoa cúc được trồng với mục đích cắt cành tại Đà Lạt. Giống hoa cúc hiện nay chủ yếu xuất phát từ Hà Lan và du nhập vào Đà lạt với nhiều hình thức khác nhau. Hiện nay không thể xác định tên thương phẩm của từng chủng loại cúc được trồng tại Đà lạt.
Phân loại khoa học
Giới (regnum): Plantae
(Không xếp hạng): Angiosperms
(Không xếp hạng): Eudicots Eudicots
(Không xếp hạng): Asterids Asterids
Bộ : Asterales Cúc
Họ: Asteraceae
Tribe: Anthemideae
Chi: Chrysanthemum Cây cúc
Xuất xứ
Hoa cúc được trồng làm cảnh tại Đà Lạt từ lâu nhưng thực sự trở thành sản phẩm kinh tế từ năm 1995. Cho đến nay có khoảng trên 70 giống hoa cúc được trồng với mục đích cắt cành tại Đà Lạt. Giống hoa cúc hiện nay chủ yếu xuất phát từ Hà Lan và du nhập vào Đà lạt với nhiều hình thức khác nhau. Hiện nay không thể xác định tên thương phẩm của từng chủng loại cúc được trồng tại Đà lạt. Các giống cúc trồng tại Đà Lạt có thể chia theo các nhóm sau:
Nhóm đại đoá:
Hoa đơn: Màu vàng, trắng, đỏ, tím đỏ. Hoa lớn 6-7cm, cánh kép.
Hoa chùm: Màu cam, vàng nghệ, vàng chanh, trắng... Hoa 4-5 cm, cánh kép.
Nhóm hoa nhỏ:
Cúc Tổ ong: Màu trắng, vàng, vàng nghệ, xanh két, đỏ đậm, tím...Nhụy dạng tổ ong, nhiều hoa. Hoa 2-2,5cm
Cúc Vạn thọ: Màu trắng, vàng, cam, đỏ. Cánh kép phân bố kiểu hoa vạn thọ. Hoa 3-5cm
Cúc Pingpong: Màu trắng, vàng. Cánh kép. Hoa toả đều 3-5cm
Cúc Cánh mai Màu tím, hồng, đỏ, vàng nhạt, vàng đậm, vàng cháy, trắng, cam, cam đậm, nâu nhạt...Hoa 1-2 lớp cánh. Nhụy dạng hoa marguerite. Hoa 2,5-3cm
Cúc Cánh qùy: Màu tím, vàng. Hoa 1 lớp cánh mỏng. Hoa 4-5cm
Cúc Tiger: Màu vàng-đỏ, Tím-trắng. Hoa 1lớp cánh, dạng muỗng. Hoa 2-2,5 cm
Nhóm cúc tia:
Tia có muỗng:, Trắng, vàng nghệ, Xanh két...Cánh kép. Hoa 4-5 cm
Tia không muỗng: Màu trắng, vàng tuơi, đỏ, xanh... Cánh kép dạng ống thẳng. Hoa 4-5 cm
Diện tích canh tác hoa cúc cắt cành tại Đà Lạt đã gia tăng rất lớn trong những năm 1997-2000, chiếm khoảng 40-50% diện tích sản xuất hoa cắt cành của địa phương. Hoa cúc chủ yếu được trồng trong nhà che Plastic và sản xuất quanh năm. Hàng năm Đà lạt cung cấp cho thị trường tiêu dùng 10-15 triệu cành hoa cúc các loại.
Cúc lần đầu tiên được trồng ở Trung Quốc như là một hoa thảo mộc như xa trở lại như thế kỷ 15 trước Công nguyên. Thành phố cổ đại Trung Quốc ( Xiaolan Town of Zhongshan City) được đặt tên là Ju-Xian, có nghĩa là "thành phố hoa cúc". Hoa này được giới thiệu vào Nhật Bản có lẽ trong thế kỷ thứ 8 AD, và các hoàng đế đã thông qua hoa như ông con dấu chính thức. Có một "Lễ hội hạnh phúc" tại Nhật Bản kỷ niệm hoa.
Hoa này đã được đưa đến châu Âu trong thế kỷ 17. Linnaeus đặt tên nó là từ tiếng Hy Lạp χρυσός chrysous từ, "vàng" (màu sắc của những bông hoa ban đầu), và ἄνθεμον-anthemon, có nghĩa là hoa.
Ý nghĩa và biểu tượng văn hóa
Ở một số nước của châu Âu (ví dụ, Pháp , Ý , Tây Ban Nha , Ba Lan , Croatia ), hoa cúc trắng là biểu tượng của cái chết và chỉ được sử dụng cho các đám tang hoặc trên ngôi mộ - tương tự như vậy, ở Trung Quốc, Nhật Bản và Hàn Quốc , hoa cúc trắng là biểu tượng của bi và / hoặc đau buồn. Ở một số nước khác, nó thể hiện sự trung thực. Ở Hoa Kỳ , hoa thường được xem là tích cực và vui vẻ
Hoa cúc cũng là hoa của tháng mười một.
Thuật ngữ "cúc" cũng được sử dụng để chỉ một loại pháo hoa vỏ sản xuất một mẫu của dấu tia lửa tương tự như một bông hoa cúc.
Các hoa cúc trắng là hoa của Tam giác Fraternity, một xã hội của các kỹ sư, kiến trúc sư, và các nhà khoa học.
Trung Quốc
* Hoa cúc là một trong " Tứ quý ông "(四君子) của Trung Quốc (những người khác là hoa mận , những phong lan , và tre ). Hoa cúc được nói đến đã được ưa chuộng bởi Tao Qian , một nhà thơ có ảnh hưởng Trung Quốc, và là biểu tượng của nobleness. Nó cũng là một trong 4 hoa tượng trưng theo mùa.
* Một lễ hội hoa cúc được tổ chức mỗi năm tại Đồng Hương , gần Hàng Châu , Trung Quốc.
* Cúc là những chủ đề trong hàng trăm bài thơ của Trung Quốc.
* Các "hoa vàng" trong năm 2006 bộ phim Lời nguyền của Golden Flower là một hoa cúc.
Japan
* Các loài hoa cúc là tên được đặt vào vị trí của hoàng đế Nhật Bản.
* Hoa cúc đỉnh (菊花纹章, kikukamonshō hoặc kikkamonshō) là một thuật ngữ chung cho một mọi thiết kế hoa cúc, có hơn 150 mẫu khác nhau. The Imperial Seal Nhật Bản là một đặc biệt đáng chú ý nhất, nó được sử dụng bởi các thành viên của gia đình Hoàng gia Nhật Bản. Ngoài ra còn có một số ưu đãi trước đây là nhà thờ (官国弊社, kankokuheisha) đã thông qua một đỉnh cúc, đáng chú ý nhất của đền Yasukuni ở Tokyo.
* Các hoa cúc là một vinh dự trao giải thưởng của hoàng đế Nhật.
* Ở Nhật Bản hoa cúc cũng là một phép ẩn dụ cho đồng tính luyến ái trong thơ, như là tập hợp chặt cánh hoa được cho là đại diện cho các hậu môn.
* Thành phố Nihonmatsu , Nhật Bản chủ của "Búp bê Nihonmatsu hoa cúc Triển lãm" mỗi mùa thu trong lịch sử hủy hoại của lâu đài Kasumigajo .
* Trong Hoàng gia Nhật Bản, cánh tay nhỏ đã được yêu cầu phải được đóng dấu với hoa cúc Imperial khi họ được coi là tài sản cá nhân của Hoàng đế.
* Hoa cúc cũng được coi là hoa theo mùa của tháng Chín.
United States
* Hoa cúc là hoa của tình anh em nhạc sĩ người Mỹ Phi Mu Alpha Sinfonia .
* Hoa cúc đã được công nhận là hoa chính thức của thành phố Chicago vào năm 1961.
* Hoa cúc là hoa chính thức của thành phố Salinas , CA
* Các ban nhạc Rock Everclear có một bài hát đặt theo tên của hoa.
* Các ban nhạc rock Punk Strung Out tài liệu tham khảo hoa trong Lucifermotorcade song.
Australia
* Australians traditionally give their mother a bunch of chrysanthemums on Mother's Day. Úc truyền thống tặng cho người mẹ của mình một bó hoa cúc vào Ngày của Mẹ.
Môi trường sử dụng
Cây hoa cúc đã được hiển thị để giảm ô nhiễm không khí trong nhà của NASA .
Thuốc sử dụng
Chất chiết xuất từ cây hoa cúc (gốc và hoa) đã được chứng minh là có rất nhiều loại thuốc đặc tính tiềm năng, bao gồm cả chống HIV-1 ,kháng khuẩn và antimycotic.
Hoa cúc sử dụng trong Ẩm thực
Hoa cúc vàng hoặc trắng đun sôi để làm cho một thức uống ngọt ở một số vùng của châu Á. Các đồ uống kết quả là được gọi đơn giản là " trà hoa cúc "( 菊 花 茶 , bính âm : Juhua Cha, trong Trung Quốc ). Trà hoa cúc có nhiều công dụng thuốc, bao gồm một sự trợ giúp hồi phục từ cúm .Ở Hàn Quốc, một rượu gạo hương với hoa cúc được gọi là gukhwaju (국화주).
Lá cúc được hấp hoặc luộc, sử dụng như rau xanh, đặc biệt là trong các món ăn Trung Quốc. Các ứng dụng khác bao gồm sử dụng các cánh hoa của hoa cúc để pha trộn với một món canh thịt dày rắn (蛇羹) để tăng cường hương thơm.
Kỹ thuật nhân giống, trồng và chăm sóc hoa cúc
Nguồn: www.agriviet.com
1. Giâm cành
Đây là một biện pháp kỹ thuật đơn giản đang được áp dụng phổ biến. Muốn có cành giâm tốt phải chuẩn bị vườn cây nguyên liệu (cây mẹ). Hệ số nhân cúc theo phương pháp này đạt từ 15-20 lần, tức là để trồng từ 15-20 ha cần phải có 1 ha vườn cây mẹ.
Việc lựa chọn bố trí vườn cây mẹ, cần phải đạt tiêu chuẩn của vườn sản xuất hoa. Ngoài ra, cần phải có một số yêu cầu khác, đó là cao ráo, kín gió, thuận tiện cho việc vận chuyển, bảo quản mầm cây con và có điều kiện làm nhà che ni lông đơn giản để tránh mưa to, gió lớn, bão lụt, nắng nóng cao. Những mầm cây mẹ được chọn để đem trồng là những cây ra rễ nhiều, khoẻ mạnh, không sâu bệnh. Cần lên luống cao, thoát nước, trồng với khoảng cách 15x15 cm (mật độ 400.000 cây/ha). Lượng phân bón cho 1 sào Bắc bộ vườn cây mẹ như sau:
- Phân chuồng hoai mục: 1-1,5 tấn.
- Đạm urê: 12 kg.
- Phân supe lân: 26 kg.
- Phân clorua kali: 9 kg.
Sau khi trồng 12-15 ngày, tiến hành bấm ngọn lần 1 để cây tạo ra nhiều nhánh và 20 ngày sau bấm ngọn lần 2. Sau lần bấm ngọn lần 2 từ 1 cây đã cho ta 9-15 mầm có thể cắt đem giâm, đồng thời lần bấm này cũng có tác dụng tiếp tục tạo tán, tạo mầm cho cây. Sau đó, cứ khoảng 15-20 ngày ta lại thu được một lứa mầm, lúc này từ một cây có thể cho tới 50-70 mầm, cứ với mức độ như vậy trong 1 vụ (khoảng 4-6 tháng) 1 sào vườn cây mẹ có thể cho tới 223.000-297.000 mầm giâm có chất lượng tốt, đủ trồng cho từ 15-20 sào vườn sản xuất.
Thời vụ giâm cành
Thời vụ giâm cúc phụ thuộc vào thời vụ trồng cúc sản xuất lấy hoa. Như vậy cần tính toán trước khi trồng ra ruộng sản xuất 10-15 ngày với mùa nóng và 15-20 ngày với mùa lạnh thì tiến hành giâm cành. Nếu giâm vào vụ Thu-Đông hoặc vụ Xuân-Hè lúc này thời tiết mát mẻ, độ ẩm cao, việc giâm tiến hành dễ dàng. Giâm vào vụ đông tháng 10-12 trời hanh khô cần phải có biện pháp giữ ẩm. Giâm vào vụ Hè tháng 6-8 trời nắng to, có thể mưa lớn thì phải có biện pháp hạn chế các điều kiện bất thuận này.
Chuẩn bị nhà giâm, nền đất giâm
Nhà giâm đơn giản, làm từ những thanh sắt, hoặc cây tre uốn thành hình vòm cung, chiều rộng vòm 2,2-2,5m, chiều cao từ 1,8-2m, vòm được che phủ 2 lớp. Lớp trên là loại lưới che, có tác dụng hạn chế cường độ ánh sáng và làm giảm nhiệt độ. Phía trong là lớp ni lông trắng có tác dụng ngăn mưa, gió và giữ ẩm trong nhà giâm. Thiết kế sao cho 2 lớp ni lông này có thể kéo lên, kéo xuống để điều chỉnh lượng ánh sáng, gió từ bên ngoài vào.
Giá thể giâm cúc có thể là đất phù sa, đất thịt nhẹ hay đất bùn ao, nhưng tốt nhất là chọn cát sạch. Trước khi giâm cần phơi cát sạch và dùng Belnat xử lý, để diệt các mầm mống bệnh trong cát. Các luống giâm cành cần làm cao ráo, thoát nước, dùng gạch, ngói chắn để cát không bị rơi xuống rãnh.
Tiêu chuẩn cành giâm
Chọn cành giâm bánh tẻ, không quá già, không quá non. Chiều dài cành giâm 6-8cm, có khoảng 3-4 lá/cành. Các lá trên cành đều xanh tốt, không bị sâu bệnh, sức sống cành giâm khoẻ.
Mật độ khoảng cách giâm
Mật độ giâm phụ thuộc vào giống và thời vụ. Một số giống có cành to, lá nhiều giâm với mật độ 3x3cm tức 1.000 cành/m2. Giống cành nhỏ lá ít giâm dày hơn 2,5x2,5cm tức 1.600 cành/m2, mùa thu giâm dày hơn mùa hè.
Kỹ thuật giâm cành
Việc cắt cành nên tiến hành vào buổi sáng. Không nên cắt vào buổi trưa, hoặc những ngày có mây mù, hoặc sau những cơn mưa, vì sẽ làm mất sức sống của cành cắt. Trước khi cắt, nên phun thuốc phòng trừ nấm bệnh, rệp. Khi cắt xong, giâm liền trong ngày, không nên để đến ngày sau. Ngọn giâm cần cắt vát sát mắt để tăng diện tích tiếp xúc với đất, nước, kích thích cây mau ra rễ. Có thể tiến hành giâm ngọn theo 2 cách:
- Giâm khô tức là cắm ngọn giâm vào cát sau đó mới tưới đẫm nước.
- Giâm ướt tức là tưới đẫm nước vào cát sau đó cắm ngọn giâm.
Sau khi giâm phải che kín gió, che bớt ánh sáng từ 5-7 ngày để tạo bóng tối cho cành giâm nhanh phát sinh rễ non.
Sau đó, tùy theo thời tiết, mà có thể kéo dài lớp lưới và ni lông che một cách từ từ để cây quen dần với ánh sáng. Trước khi đánh cây ra trồng ngoài vườn sản xuất nên bỏ lưới và ni lông che để lúc trồng, cây không bị sốc sinh lý. Có thể tăng cường khả năng ra rễ của cây bằng cách sử dụng chất kích thích sinh trưởng xử lý cành giâm. Chất kích thích thường được sử dụng là axit indol axêtic (IAA), axit indola butyric (IBA) và axit naphtyl axetic (NAA). Do ngọn giâm mầm nhỏ, dạng thân thảo nên nồng độ dung dịch thuốc phải pha loãng khoảng từ 25-50ppm (các loại thuốc này đã được pha sẵn dạng chế phẩm có bán tại trường Đại học Nông nghiệp I, Viện Sinh học, Viện Hóa học…). Cành giâm trước khi cắm vào cát được nhúng vào dung dịch thuốc, ngập 1-1,5cm trong khoảng 10-15 giây. Cũng có thể sử dụng kích thích tố thiên nông, hoặc một số thuốc kích thích ra rễ của Trung Quốc, xử lý đều cho hiệu quả rất tốt.
Chăm sóc cành giâm
Giai đoạn trong vườn ươm không cần phải bón phân, chỉ cần luôn giữ ẩm bằng cách phun mù trên lá. Những ngày đầu phun ngày 3-4 lần sao cho lá cây luôn đảm bảo xanh tươi không héo, những ngày sau có thể giảm dần số lần tưới phun. Dùng kẹp gắp bỏ những lá thối, lá bị dính đất, lá bị rụng hoặc những cánh bị khô, thối để ngăn chặn sự lan truyền sang cây khác.
Cũng có thể sử dụng phân bón lá với liều lượng thấp, phun cho cây vào giai đoạn các cành giâm bắt đầu bén rễ. Phương pháp này có thể bổ sung lượng dinh dưỡng cho cây khi rễ cây còn yếu, chưa cung cấp đủ thức ăn.
Sau 12-15 ngày kể từ khi giâm, rễ của các cành giâm dài từ 2-3cm, mỗi cành ra 3-5 rễ là có thể đem ra trồng ngoài sản xuất.
2. Tách mầm giá
Thông thường, sau mỗi vụ thu hoạch, các mầm giá phát sinh rất nhiều. Ta chọn và tỉa những mầm mập, khỏe, có rễ đem trồng sang vườn ươm hoặc vườn sản xuất. Cách làm này rất đơn giản, trước kia người dân hay áp dụng.
Mầm giá thường to khỏe nên khả năng sinh trưởng phát triển mạnh, cho hoa tốt nhưng thời gian từ trồng đến cho hoa lâu hơn so với giâm cành (vì tuổi sinh trưởng của mầm giá trẻ hơn so với cành nhánh đem giâm). Còn một nhược điểm nữa là hình dáng tự nhiên của cúc ở ruộng sản xuất không đều. Trong thực tế sản xuất với quy mô nhỏ, ta có thể tăng số lượng cây mà vẫn đảm bảo chất lượng. Khi đem trồng ở ngoài vườn sản xuất, từ những cây cúc có nhiều mầm chồi phát sinh xung quanh gốc, tách những mầm này đem trồng để cho thu hoa.
Nếu ta không có ý định tận dụng mầm giá, thì tốt nhất khi mầm vừa nhú lên, ta vặt bỏ để tập trung dinh dưỡng nuôi cây chính.
II. Trồng và chăm sóc hoa cúc
1. Kĩ thuật trồng
Đất được cày sâu, phơi ải và bừa kỹ, lên luống cao 20-30cm, bón phân lót khoảng 15-20 ngày trước khi trồng. Nên bón nhiều phân chuồng sẽ làm cho đất thêm thuần thục, cải tạo được kết cấu của đất, giúp cho cây bền lâu, chất lượng hoa tốt hơn.
Mật độ, khoảng cách trồng: Với hoa cúc đơn 1 bông/cây: Vàng Đài Loan, vàng hè, CN42, CN43 nên trồng với khoảng cách 12 x 15cm để có mật độ 400.000 cây/ha; Với hoa cúc cành (nhiều bông/cành) nên trồng với mật độ 15 x 18cm để có mật độ 300.000 cây/ha.
Phân bón:
- Khối lượng (tính cho 1 sào Bắc bộ 360 m2 ): 1 tấn phân chuồng đã hoai mục, 10 kg urê, 30 kg supe lân, 10 kg Kali clorua, 100kg tấm đậu đã ngâm hoai.
- Cách bón: Bón lót toàn bộ phân chuồng + 2/3 supe lân + 1/3 kali. Lượng phân còn lại chia bón thúc làm 3 đợt. Có thể rạch hàng 2 bên hàng cây, giữa 2 hàng cây để rắc phân kết hợp xới xáo và tưới nước hoặc hòa phân bón vào nước rồi tưới cho cây theo rãnh, phun sương...
Chăm sóc: Làm cỏ thường xuyên cho cây. Việc vun xới chỉ nên tiến hành khi cây còn nhỏ, khi cây đã lớn cần hạn chế.
2. Chăm sóc hoa cúc
Chăm sóc hoa cúc là một trong những công đoạn hết sức quan trọng để đảm bảo cho cây phát triển tốt và tăng chất lượng hoa.
Bấm ngọn
Muốn cúc có nhiều hoa, phải tiến hành bấm ngọn cho cây, tức là ngắt 1-2 đốt trên ngọn của thân chính. Thường chỉ nên bấm ngọn 1 lần, sau khi bấm ngọn chỉ để lại 3- 4 cành và mỗi cành chỉ để 1 bông, rồi tỉa hết các nhánh, nụ còn lại. Cách này nên áp dụng cho giống cúc có đường kính 6-8cm, thân cây mỏng, yếu và cong... Đối với giống cúc nhỏ (1,5- 4cm), dạng cây bụi, cành mềm có thể tiến hành bấm 1-2 lần. Thời gian bấm lần 1 sau trồng 15-20 ngày, các lần sau bấm cách nhau 20- 25 ngày.
Tưới nước
Tránh trồng nơi thấp, úng trũng và ứ nước. Lượng nước tưới nên vừa phải để giữä ẩm, không tưới quá nhiều làm cho hoa bé và xấu, đất mùn bị rửa trôi, nước không kịp thoát dẫn đến bệnh vàng lá...
Vun xới, làm cọc dàn
Đất phải được xới xáo thường xuyên, kết hợp làm cỏ. Nhưng khi cây đã phát triển mạnh và có nhiều rễ không nên xới sâu, chỉ cần nhổ cỏ và vun gốc là được. Song song việc vun xới, cần làm cọc đỡ cho cây khỏi đổ với số lượng từ 1-3 cọc/cây.
Tỉa cành, bấm nụ
Sau khi bấm ngọn và định các cành trên cây cần bấm, tỉa hết các cành và nụ ra sau để khỏi ảnh hưởng đến sức cây. Trong suốt vụ phải tỉa bỏ khoảng 7-9 lần những cành không cần thiết, đồng thời cũng tỉa bớt các nụ xung quanh nụ chính để cho hoa ra to, đều, có màu sắc đẹp.
Bọc kín hoa
Dùng giấy trắng mờ, dai, không thấm nước làm bao che. Kích thước bao che phải tương xứng với kích thước hoa. Đặt bao che lên hoa khi nụ vừa mới hé nở, bao che phải đặt sao cho đáy hoa không chạm vào mặt hoa và nước mưa, nước tưới dễ thoát, không đọng trên bao che. Chỉ đặt bao che lên những hoa khô ráo, không có rệp và nấm bệnh. Trong thời gian dùng bao che, bón đạm vừa phải, không bón nhiều, nhưng tốt nhất là bón khô dầu hay phân bắc, nước tiểu để cho hoa nở to, bền, giữ được màu sắc đẹp.
3. Sâu bệnh hại hoa
Cúc ít bị sâu hại nhưng rất nhiều rệp, chúng hút nhựa làm cây sùi ngọn, xoăn ngọn, lá co dúm, lá lốm đốm sọc vàng khi có rệp ta phải phun Bi58 0,1-0,3‰ hay Wufatox 0,5‰. Trường hợp nặng phải dùng Decis 0,1-0,2‰. Cúc còn bị bệnh lá vàng do cây bị ngập nước hay đói dinh dưỡng, đây là bệnh sinh lí, biện pháp phòng trị là tỉa bỏ lá già là vàng làm thoáng gió xới nhẹ thoáng gốc và tưới phân loãng. Bệnh đặc trưng hại cây cúc là bệnh rỉ sắt, triệu chứng là: mặt dưới lá xuất hiện nhiều đốm bệnh rỉ sắt. Phòng trừ bằng cách dùng Zinép- Basudin hay các thuốc trừ nấm khác (không dùng đỏ Boocdo)
* Please Don't Spam Here. All the Comments are Reviewed by Admin.