SCARBOROUGH FAIR - SARAH BRIGHMAN

Scarborough Fair là tên một bài hát dân ca Anh, được trình bày nhiều lần bởi các ca sĩ khác nhau, đa số với phong cách ballad. Theo Wikipedia, bài hát dường như đã xuất hiện trong dân gian Anh từ cuối thế kỉ 17, dù với lời nhạc có khác so với phiên bản bây giờ.

TÊN BÀI HÁT

Scarborough là một thành phố nằm ven bờ biển nước Anh, là hải cảng mà các thương gia, thuyền bè thời đó dùng làm nơi trao đổi hàng hóa, thương mại .Thành phố thành lập từ một ngàn năm trước đây, khi chúa tể Viking Skartha, quyết định lưu lại lâu dài tại Scarborough, biến hải cảng này trở thành một thương cảng quan trọng trong vùng Tây Bắc Anh Quốc .

Ngày nay chữ “Fair” có nghĩa là Hội chợ, được tổ chức vào mùa hè, nơi mọi người tụ họp vui chơi, trước kỳ gặt vào mùa thu. Mùa hè là thời gian dễ dàng dựng những gian hàng và các trò chơi nằm ngoài trời. Hội Chợ có cả sân khấu trình diễn âm nhạc cho tới khuya. Thường các hội chợ mang tên là Country Fair, Strawberry Fair, hay lấy tên quận, hạt của thành phố vvv …

Scarborough Fair thời đó không có nghĩa là hội chợ, mà là một cuộc hội họp thương mãi, nơi các thương gia trao đổi hàng hóa với nhau. Bắt đầu vào trung tuần tháng Tám, đặc biệt Hội chợ thương mại Scarborough Fair kéo dài tới 45 ngày, một thời gian tương đối dài hơn so với các Hội chợ thương mãi khác trong nước. Hội chợ rất lớn và quan trọng, tất cả mọi nơi khắp xứ Anh và ngay cả tại những xứ lân cận khác đều tụ về Scarborough Fair, để trao đổi hàng hóa, dịch vụ. Năm tháng trôi qua, hải cảng của thành phố Scarborough suy giảm, và các hoạt động thương mãi cũng giảm theo. Ngày nay Scarborough chỉ là một thành phố nhỏ hiền hoà, nằm ven biển nước Anh.

LỊCH SỬ BÀI HÁT

Người ta bắt đầu nghe bài hát Scarborough Fair qua những người hát dạo thời đó, thường được gọi là bard hay shapers, khi họ di chuyển từ làng mạc này qua thành phố nọ, mỗi nơi lời và cách hòa âm có thay đổi đôi chút. Sau này không còn biết tác giả là ai. Hiện nay tại Anh quốc có nhiều lời hơi khác nhau, cho bản hát cùng mang tên “Scarborough Fair”, và có cùng nốt nhạc.

Ý NGHĨA LỜI BÀI HÁT

Ngày xưa giới thượng lưu, anh hùng hiệp sĩ (knights) bày tỏ tình yêu qua bài thơ, bản nhạc với những lời ví von đẹp đẽ, để tả tấm lòng thương yêu, ngưỡng mộ người đẹp. Nhưng lối diễn tả tình cảm này thường là một chiều, chàng ngưỡng mộ sắc đẹp nàng từ xa xa, khi bóng nàng thấp thoáng xuất hiện trên lầu son, hay cùng đám bạn gái dạo chơi trong vườn nhà. Những bài tình tự này không diễn tả hy vọng, ước muốn tình yêu của mình sẽ được đáp lại với tình của nàng.

Bài hát Scarborough Fair viết từ dân gian, nên tình yêu là một nghịch lý trái ngược hẳn giới thượng lưu, và xã hội thời đó. Chàng trai trong bài hát đã đặt vấn đề một cách lãng mạn, tình tứ, đầy chất thơ. Chàng ví tình yêu của mình dành cho cô gái là một điều gì đó không thể trở thành sự thật, bởi lẽ lời bài hát đưa ra những yêu cầu đễ có được tình yêu của chàng là cô gái phải làm được những điều không thể, như dệt áo cho chàng mà không may không vá, tìm một mảnh đất nằm giữa nước biển mặn và bờ, và hái thạch nam dùng một chiếc liềm bằng da thuộc…. Phải làm được những điều ấy thì nàng mới trở thành tình yêu thực sự của chàng.

‘’Are you going’ to Scarborough Fair?

Parsley, sage, rosemary, and thyme.

Remember me to one who lives there,

She once was a true love of mine.

Tell her to make me a cambric shirt

Parsley, sage, rosemary, and thyme

Without a seam or needlework

Then she’ll be a true love of mine.

Tell her to find me an acre of land

Parsley, sage, rosemary, and thyme

Between salt water and the sea strands

Then she’ll be a true love of mine.

Tell her to reap it in a sickle of leather

Parsley, sage, rosemary, and thyme

And gather it all in a bunch of heather

Then she’ll be a true love of mine.

Are you going to Scarborough Fair?

Parsley, sage, rosemary, and thyme.

Remember me to one who lives there,

She once was a true love of mine.’’

Tạm dịch:

‘’Người ơi có về Scarborough Fair?

Ngò tây, hương thảo, húng, xô thơm…

Nhắc tôi với một người ở nơi ấy,

Rằng nàng đã từng là tình yêu đích thực của cuộc đời tôi.

Bảo nàng may cho tôi một chiếc áo vải lanh,

Ngò tây, hương thảo, húng, xô thơm…

Chẳng cần những đường khâu, mũi vá

Và rồi nàng sẽ trở thành tình yêu đích thực của cuộc đời tôi

Bảo nàng tìm cho tôi một mảnh đất

Ngò tây, hương thảo, húng, xô thơm…

Giữa dòng nước mặn và bờ biển thanh tao

Và rồi nàng sẽ trở thành tình yêu đích thực của cuộc đời tôi

Bảo nàng hái chúng vào một chiếc liềm bằng da

Ngò tây, hương thảo, húng, xô thơm..

Và gom chúng lại thành thạch nam – một bó

Và rồi nàng sẽ trở thành tình yêu đích thực của cuộc đời tôi’’

Ý NGHĨA 4 LOÀI THẢO MỘC TRONG BÀI HÁT

Mỗi đoạn của bài hát đều có lặp lại câu thứ hai, và cũng là ý nghĩa chính của bài hát, đó là câu đề cập đến bốn cây thảo mộc: parsley, sage, rosemary, thyme. Ngày nay các loại thảo mộc này chỉ có ý nghĩa đối với các đầu bếp thôi, họ dùng chúng là gia vị vì tất cả đều có mùi thơm. Vào thời Trung Cổ các thảo mộc này có nghĩa giống như hoa hồng của ngày nay, nghĩa là các thảo mộc này tượng trưng cho tình yêu, mà không cần phải ví von lôi thôi. Sự lập lại cố ý của tác giả, đã nói lên lời ước muốn sâu xa nhất của chàng, ước mong người yêu trở về .

Parsley – (ngò tây) là loại thảo dược được dùng chữa bệnh tiêu hóa, khó tiêu ngày nay, thời Trung cổ mang ý nghĩa là một loại bùa tự nhiên giúp công chuyện được thông qua một cách suôn sẻ.

Lá Sage, ta dịch là xô thơm. Loại lá cây này tượng trưng cho sức mạnh ngàn năm. Lá có mùi thơm rất đặc biệt.

Rosemary (hương thảo) nói đến lòng trung thành, tình yêu và trí nhớ. Ngày xưa các chàng tình nhân Hy Lạp đã tặng lá hương thảo cho người mình yêu. Hiện nay tại Anh Quốc cũng như tại một vài xứ Châu Âu, các cô dâu trong ngày cưới, vẫn còn dắt lên tóc lá hương thảo. Hương thảo còn tượng trưng cho tính nhạy cảm và sự cẩn thận. Các bác sĩ thời La Mã khuyên bệnh nhân buộc một bó hương thảo dưới gối, khi cần phải quyết định, suy nghĩ những việc khó khăn. Hương thảo tượng trưng cho tình yêu phụ nữ vững bền, mạnh mẽ dù rằng tình yêu đến rất chậm.

Thyme- cây húng tây. Cây húng tượng trưng cho sự can đảm. Bài hát này viết vào thời khi các chiến sĩ ra mặt trận, trong tay có cây mộc, gắn hình cây húng thêu bởi bàn tay của vợ hay người yêu, một hình ảnh nói lên lòng ngưỡng mộ sự can đảm của các chàng hiệp sĩ.

Qua bốn loại thảo mộc được nhắc đi nhắc lại trong bài hát, chàng trai nhắc đến một sự mong mỏi có được một tình yêu đằm thắm, chân tình, dù biết rằng chuyện tình 2 người rồi sẽ chẳng đi về đâu. Bài hát có câu ‘’She once was a true love of mine’’, là thế ‘’Nàng đã từng là tình yêu đích thực của đời tôi’’, chữ ‘’once was’’ – ‘’đã từng’’ hiển nhiên cho thấy tình yêu ấy sự thật chỉ là hoài niệm vì nàng đã không còn là người yêu của chàng nữa.

Một trong những ca sĩ hát Scarborough Fair với phiên bản hay nhất là Celtic Woman, ngoài ra có Sarah Brightman và cặp đôi Simon – Garfunkel.

Năm 1965, trong một show diễn với Andy Williams, cặp đôi nổi tiếng Paul Simon và Art Garfunkel đã trình bày lại Scarborough Fair với sự thay đổi về lời hát khi them vào một phần bè là lời bài hát ‘’Canticle’’ với nội dung chống chiến tranh ‘’anti – war’’,khiến Scarborough Fair mang thêm một nét mới khá độc đáo.

‘’On the side of a hill in the deep forest green.

Tracing a sparrow on snow-crested ground

Blankets and bedclothes the child of the mountain

Sleeps unaware of the clarion call.

On the side of a hill, a sprinkling of leaves

Washes the grave with silvery tears

A soldier cleans and polishes a gun

War bellows, blazing in scarlet battalions.

Generals order their soldiers to kill

And to fight for a cause they’ve long ago forgotten’’

Tạm dịch:

Bên một sườn đồi giữa rừng xanh sâu thẳm

Lần theo vết chú chim sẻ trên nền đất tuyết nhấp nhô

Những chăn và áo ngủ – đứa bé của núi đồi

Ngủ miên man giữa tiếng giục hành quân

Bên cạnh sườn đồi, một thảm lá lơi

Lau mộ người xưa óng ánh bạc nước mắt

Người lính ngồi lau, đánh bóng súng trận

Và chiến sự vang rền, cùng quân đoàn trong sắc phục đỏ tươi

Đại tướng chỉ quân đánh tận cùng giết sạch

Chiến đấu vì một lí do họ đã quên lãng từ lâu rồi..

Trước 1975, nhạc sĩ Phạm Duy đã thêm vào cho dòng nhạc tiền chiến Việt Nam một ca khúc tên ‘’Giàn thiên lý’’, (tên khác ‘’Ôi giàn thiên lý đã xa’’), chính là lấy nhạc và phóng tác ý của bài hát Scarborough Fair.