Thư gửi Kim Loan (23)

Thư thứ 23:

NÊN NHÌN RA MỘT CHÚT

Kim Loan, con cưng của ba,

Yêu nhau đích thực không phải ngồi nhìn chòng chọc vào mắt nhau. Trong lá thư trước, ba đã nói về vấn đề đối phó bên trong đúng lúc và đúng cách. Nhưng nhìn nhau âu yếm không phải là mục đích độc nhất của hôn nhân.

Do đó ba muốn nói với con hãy mở cửa sổ nhà con thật to để nhìn ra ngoài một chút, câu đây ba mới nghe một người bạn phân tâm học trình bày thật hay về bệnh tâm trí. Có một điều cần được nhắc lại, ông nói với ba rằng ông đã khuyên một bệnh nhân như sau: “Xin bạn mở cửa cho tánh ích kỷ thoát ra. Vì như thế không phải chỉ để ánh sáng mặt trời chiếu rọi vào mà còn để cho đôi mắt của bạn có dịp nhìn ra ngoài. Nhìn trẻ con chơi. Để ý đến người láng giềng làm vườn. Theo dõi người đi dạo phố. Đếm xe cộ qua lại. Đó là cách chữa trị tốt nhất. Từ lâu này bạn đã quên rằng còn có nhiều người khác trên thế giới chớ không phải chỉ có một mình bạn!”

Ông bạn phân tâm này đã nói đến một vài việc chính của việc hướng dẫn tâm lý. Như ba đã nói, có nhiều đôi vợ chồng nhìn quá ít vào người bạn trăm năm của mình. Phần lớn tự nhìn vào mình thôi. Thế nhưng, như bác sĩ phân tâm vừa nói, phương thuốc chữa trị những người đó chỉ là vấn đề cùng nhau nhìn ra.

Sau đây là một vài chỗ mà phương thức này cần được ứng dụng.

Trước hết là “bạn bè”

Con và Vĩnh Sơn đang là những người bạn đường với nhau. Điều này thật tốt. Thế mà ba đã nhận thấy có những tình nghĩa vợ chồng chỉ quanh quẩn “ta với mình” chớ không đi xa hơn được. Ba hy vọng con sẽ tìm cách quý mến cả những người sống chung quanh nhà con nữa. Nhưng cũng đừng để những người láng giềng quý mến con quá làm cho con hết muốn chia vui xẻ buồn với bạn bè.

Những nhà nào ích kỷ luôn kín cổng cao tường, thật ra chỉ như là một nhà nuôi trẻ trong đó có hai trẻ tự mãn với nhau.

Do đó con nên có bạn bè để san sẻ tình thương của con cho người khác, vì vậy mà tình thương đã được ban cho con. Tánh ích kỷ dù dưới hình thức nào cũng đều có tội. Nếu con không chịu biểu lộ tình yêu Thượng Đế đã phú ban cho con, thì phải kể con vào nhóm người tội lỗi, hơn là đáng được chúc phước.

Quảng đời vừa qua của con đã cho ba hiểu con sẽ biết chọn bạn tử tế đàng hoàng. Khi lập gia đình rồi, có những tình bạn sẽ giúp con mở rộng thêm kiến thức, có những tình bạn khác để vui cười, và có những người bạn thân như cây tỏa bóng mát cho con nương nhờ.

Cũng có những tình bạn nguy hiểm làm cho con mất lần ý nghĩa thánh thiện của hôn nhân nếu con không tinh ý đề phòng ảnh hưởng của họ. Đây là tình bạn của người hay hùa, ai làm gì cũng làm theo, không phân biệt tốt xấu. Họ là nhóm người chỉ muốn lôi kéo con xuống dốc sa đọa luân lý thời đại, nếu con không kháng cự lại. Với các nhóm người “ba phải” này, người ta rất dễ buông thả. Thật ra phải can đảm lắm mới dám đứng lên mà sống khác người.

Con không phải là một người kì cục, và ba cũng chắc chắn rằng hai chúng con không phải là những con người kỳ cục muốn khinh thường nền đạo hạnh. Nhưng thật là khác một trời một vực giữa thái độ nhúm núm và lòng tốt đích thực phát sinh từ nội tâm sâu xa. Có cả khi lòng cương nghị của một đôi vợ chồng có thể tạo nên hạnh phúc cho những người khác đang cần họ như người lãnh đạo. Cũng có trường hợp phương thức giải quyết duy nhất là “vĩnh biệt”. Dù con đứng vững một mình hay lôi kéo những bạn bè chờ đợi một người nào để xướng sáng kiến trước, điều đó không quan trọng gì. Vấn đề đối với chúng con ở đây là thường xuyên nhắc bảo nhau chúng con sống đề cải tạo thế giới chớ không để thế giới cải tạo chúng con.

Một hướng đi ra cần phải để ý nữa, đó là đối với họ hàng anh chị em đôi bên.

Ước chi đối với họ hàng con cứ xử sự tốt đẹp như những năm qua, và có thể hơn nữa. Nhưng cũng có người làm ngược lại. Nhiều người gõ cửa văn phòng của ba để xin giúp về vấn đề này.

Phần nhiều những rắc rối này phát sinh khi người vợ hay người chồng cứ luôn luôn “xông hương” tâng bốc bên ngoại bên nội của mình “Ba anh thế này…” “Má em… thế kia cơ”. Một số người khác nuôi lòng tức giận ngậm đắng nuốt cay vì họ đã bị đối xử tệ bạc.

Ba cầu chúc cho chúng con thoát khỏi số mạng khắc khe đó! Nhưng rủi có bị, chúng con phải nhớ một điều. Hễ khi nào mà con có ý muốn dẹp họ hàng của con hay của chồng con sang một bên, con hãy nhớ lại đi – có những người con giữ im lặng là vàng.

Dù vấn đề cảm tình như thế nào chăng nữa, con cũng nên thỉnh thoảng hướng về gia đình của hai bên. Nếu có tình trạng khó xử trong vấn đề họ hàng, thì đó chính là vì con cứ đứng ở xa chớ không chịu xích lại gần. Con hãy tin ba đi, con sẽ không bao giờ được bình an ngay cả trong đáy tâm hồn con, nếu con không chịu tạo một bầu hòa khí với anh chị em dâu rể, ông bà nhạc, chú, bác, cô, dì, cậu, mợ, cháu chắt, và cả một chi tộc nữa! Con có thể thành công nếu trong cách xử sự dầu cho con chỉ tạo được sự an vui duy nhất trong tâm hồn con.

Một cái nhìn ra nữa đó là công tác xã hội.

Không có một cộng đồng nào để con tự do hoạt động, không có một bãi đất trống nào để con tự ý xây căn nhà của con, mà không lọt vào vùng đất đau khổ bất hạnh.

Nhiều đôi vợ chồng chấp nhận những bộ mặt méo xệch của người nghèo đói và bị bỏ rơi như là một hình ảnh của xã hội. Có một số khác nhìn với đôi mắt khinh bỉ và cảm thấy xấu hổ. Họ trở về tự mãn với chính mình với cảm tưởng rằng họ làm như thế là phải.

Một số những nhà “yêu nước bằng mồm” trở thành người chỉ thích ngồi ghế dựa. Họ thường dùng chiêu bài “chính quyền phải lo” hoặc “những người đó phải tự liệu trước đã”. Nhưng lời của họ chỉ là để che đậy hành động thiếu sót tắc trách của họ.

Có những người quan niệm thánh thiện đạo đức sai lầm bằng cách họ chỉ vào phòng đóng cửa cầu nguyện cho những người xấu số. Cầu nguyện là tốt lắm, nhưng chưa đủ, phải có sự đóng góp của cá nhân con nữa chứ. Thượng Đế sẽ không bao giờ nhận lời ta cầu nguyện nếu ta không chịu đứng lên chống trả sự dữ, đi ra khỏi nhà để mở đường, xẻ núi lấp sông, và làm tất cả những gì mình có thể, ngõ hầu mở rộng cánh tay nhân hậu bất cứ nơi nào cần đến.

Nếu con lãnh nhận một công tác đáng kể như là một thách đố cho con, chắc con sẽ phải ngã lòng rồi đó. Nhiều khi con sẽ cảm thấy cần kêu lên: “Sự cố gắng của chúng mình thật quá bé đối với nỗi khó dường ấy, nào có thấm gì!” Tuy thế, nếu con cứ cố gắng một chút, con sẽ khám phá được một nguồn phát sinh an vui thoải mái khác. Đó niềm vui của những người không bao giờ hài lòng về vai trò đóng góp của mình trong trận chiến chống lại nghèo đói, bệnh tật và đau khổ.

Người ta kể lại rằng ông William Allen White,một chủ bút thời danh, đã nói: “Tôi muốn khuyên nhủ các hội viên bảo vệ cây cối là phải bớt thì giờ trồng hoa, để giúp ích người khác. Vì một số người cứ tưởng mình mở mang Nước Trời mà thật sự là chỉ tạo nên hỏa ngục mà thôi.

Nhưng biết đâu con lại thích a dua theo “phe nhóm”. Hoặc con cảm thấy có sự thúc dục từ thâm tâm bảo con phải chống lại tệ đoan của xã hội. Và trước khi nghĩ đến tiện nghi và an toàn cá nhân, con phải nói lên thái độ đó cho dù con có bị hiểu lầm. “Có cứng mới đứng đầu gió!” Nhiều công việc vĩ đại đã thành công không phải vì tập thể a dua mà chỉ vì dám có người một mình xướng xuất lên.

Con cũng cần nhớ mà coi chừng kẻo vì hăng hái “làm việc lành” quá mà con bỏ rơi những nhiệm vụ căn bản đầu tiên của chính con. Đừng có thái độ “ăn cơm nhà, vác ngà voi”. Có lẽ con thích nghe câu chuyện một ông chồng đã tức đến nỗi phải ném bà vợ đến “huỵch” một cái xuống đất. Tối đó nàng đi họp đại hội chính trị về thật khuya, ngồi phịch xuống ghế quăng giày dép vào gầm giường, rồi tuyên bố: “Anh Hiền ơi, dậy mà nghe! Chúng em sẽ lật đổ chính phủ”. Thật tội nghiệp cho ông Hiền. Tối nay đã phải rửa chén đĩa, ru mấy đứa con ngủ, đi đổ rác, và vừa kịp đặt mình xuống giường thì nghe nàng tuyên bố như vậy. Thế là ông nổi cơn đùng đùng! Ông quát: “Nghe hay lắm đó! Sao em không khởi sự bằng việc nhà?”

Thỉnh thoảng con cũng cần để ý xem có khi con ham mê làm việc thiện mà lại mắc phải những nguyên do sai lầm. Có những người chỉ thích thổi phồng câu chuyện cho có vẻ lâm li bi đát. Như thế đâu có được. Thế giới này chỉ cần những tiếng loa vang sống động kêu gọi sống công bình bác ái hơn trong xã hội thôi. Những người chỉ thích khua chuông gõ mõ như thế có khi làm được một vài việc hay đó, nhưng trong khi đó rất có thể họ đã phá hoại những công trình người khác xây dựng.

Ngay trong Hội Thánh, đôi khi cũng thấy có những anh chị em “thiện chí” chạy lui chạy tới, nhăn mũi nhăn mặt như xác tín rằng họ có sứ mạng giúp anh em bơ vơ lạc lõng được ơn cứu rỗi. Một dấu hiệu cho con biết nhận định đúng các công tác xã hội, đó là con hãy nhớ rằng không ai đòi hỏi con phải làm đẹp toàn thể vũ trụ.

Con đã hiểu sứ mạng của con. Nhưng con nên tránh hai thái cực này. Một là độc quyền hành động, chỉ có mình mới làm được, còn người khác không ra gì. Hai là đóng cửa lòng lại, không muốn đáp ứng lời mời gọi lên đường phục vụ xã hội.

Chủ thuyết “sống chết mặc bay” không xứng đáng không thích hợp với người có tài năng như chúng con. Thái độ trung lập vô can đúng ra là một danh từ ngụy biện và nguy hiểm hơn là một thái độ sống thật. Thái độ đó thật là tai hại cho dân tộc. Nếu như ai cũng giữ thái độ trung lập vô can, thì rồi ai cũng chỉ lo cho mình hoặc dửng dưng với mọi chuyện. Đó là dấu hiệu ngày tàn sắp đến rồi. Dấu hiệu rõ rệt của suy đồi là tự nhận mình tốt chỉ vì mình không chịu làm điều xấu.

Vì thế nếu con muốn được hạnh phúc trong hôn nhân, đôi khi con phải biết nhìn ra, đi ra, nói ra. Nhưng trong tất cả, con phải luôn để ý tới nguyên do thúc đẩy con hành động.

Con yêu của ba.

Dĩ nhiên con hiểu nguyên nhân do chính yếu thúc đẩy con hành động chính là nguyên lý giúp con sống. Trong một lá thư sau, ba sẽ nói thêm về chuyện con sống ở dưới đất này, hoặc sống trong vòng tay nhau, không phải chỉ để phục vụ riêng một mình chúng con mà thôi đâu.

Khi một đôi vợ chồng đối diện được với chân lý này: “Trên đời còn có một chuyện quan trọng hơn hạnh phúc của chúng mình”, khi đó họ đã bắt đầu thực hiện được một lý tưởng cuộc đời của họ.

Ba hy vọng con sẽ biết cảm khái niềm vui sướng khi đã tạo được cho người khác sống cuộc đời tốt đẹp hơn là khi con mới tìm gặp.

Chúc con có tâm hồn cao thượng.

Ba,