Bạn có để ý đến một ai đó khi họ nghe bài hát không? Tôi thích để ý mọi thứ, và cách người ta nghe nhạc là một trong số đó. Tôi tự hỏi: -" Điều gì đã khiến họ trở nên như vậy?".
Mọi người thể hiện những cảm xúc khác nhau khi họ nghe nhạc. Có người thì vui vẻ, cười nói, người thì phấn khích lao vào mọi việc cứ như chưa từng được làm, lại có người lui vào một góc nào đó nghe rồi lặng rơi những giọt lệ nhạt nhòa,... Nhưng đó mới chỉ là bề nổi của vấn đề, cái chúng ta có thể nhìn thấy và phần nào nắm bắt được tâm trạng của ai đó. Phía bên kia cảm xúc là cái mà bài viết này muốn nói đến - cách mà âm nhạc ảnh hưởng lên mỗi chúng ta.
Hơn ai hết, người Việt cực kỳ mê âm nhạc, không khó để chúng ta nhận ra điều đó. Âm nhạc dường như đã nhiễm vào máu của con người kể từ khi nó được sinh ra. Tuy vậy, âm nhạc vẫn lệ thuộc lớn vào tâm trạng của người thụ hưởng nó.
Dưới đây là sáu nguyên tắc tâm lý có thể giải thích phản ứng cảm xúc của người nghe đối với âm nhạc (Juslin, 2019).
1. Cảm giác tích cực. Âm nhạc chủ yếu làm cho chúng ta cảm thấy tốt. Cảm xúc tích cực có xu hướng mở rộng tư duy của chúng ta theo những cách có lợi cho sức khỏe và tư duy sáng tạo. Điều này giải thích những lợi ích sức khỏe tâm thần tiềm năng của âm nhạc.
2. Hiệu ứng giật mình. Phản xạ não bộ của chúng tôi được tăng cường để đáp ứng nhanh chóng và tự động đối với những thanh âm trong trẻo, rộn ràng, ồn ào và âm thanh lớn. Và những phản ứng đó có liên quan đến sự ngạc nhiên, tiếng cười và thậm chí là sợ hãi . Ví dụ, bạn có thể trở nên giật mình và ngạc nhiên bởi tiếng ồn lớn trong buổi hòa nhạc trực tiếp hoặc phim. Cũng có loại âm thanh khiến bạn dễ dàng hòa theo và nhún nhảy. Nhưng cũng có người khi nghe bản nhạc nào đó cảm thấy ưu phiền, lo lắng và sợ hãi.
3. Đồng điệu. Trong âm nhạc, nhịp điệu hay tiết tấu là rất quan trọng. Khả năng cảm thụ và bắt nhịp cũng như khi một bác sĩ lắng nghe nhịp tim của bệnh nhân. Điều cốt lõi là 'BẮT ĐÚNG NHỊP". Sự đồng điệu với âm nhạc tùy vào cảm quan của mỗi người là nhanh hay chậm, nhiều hay ít. Song nó luôn là niềm vui khó tả khi nghe nhạc. Điều này có thể giải thích sự thôi thúc mạnh mẽ những người nghe nhạc di chuyển cơ thể, nhún nhảy, lắc lư để đồng điệu và hòa theo nhịp nhạc.
Tương tự như vậy, những bài hát ru trẻ em nhẹ nhàng được sử dụng để làm dịu trẻ sơ sinh và giúp chúng chìm vào giấc ngủ. (Nhịp thở của trẻ trở nên đồng điệu với nhịp âm nhạc mà chúng nghe.) Khái niệm này cũng được sử dụng để tăng sự phấn khích và căng thẳng trong người xem bởi âm nhạc trong phim.
4. Truyền cảm xúc. Chúng ta có xu hướng nắm bắt những cảm xúc của người khác khi cảm nhận những biểu hiện cảm xúc của họ. Và quá trình này giúp chúng ta hiểu được cảm xúc của người khác. Ví dụ, khi bạn có một cuộc trò chuyện ngẫu nhiên với một người hay lo lắng, bạn có xu hướng tránh xa cuộc gặp gỡ cảm thấy hơi lo lắng. Tương tự, khi mọi người tham dự các buổi hòa nhạc, cảm xúc của họ một phần bị ảnh hưởng bởi cảm xúc của những người khác có mặt. Cách rõ ràng nhất trong đó các sự kiện âm nhạc có thể tạo ra hiệu ứng lây nhiễm là thông qua các biểu hiện phi ngôn ngữ (khuôn mặt, cơ thể) được thể hiện bởi người biểu diễn. Điều này cho thấy rằng một nhạc sĩ không thể di chuyển người khác trừ khi họ cũng bị di chuyển. Một lời giải thích có thể về sự lây nhiễm cảm xúc được gọi là tế bào thần kinh gương. Các nơ-ron gương kết nối chúng ta với nhau thông qua một cơ chế não được thiết kế để tạo điều kiện cho việc sao chép và bắt chước.
5. Sự kiện tình cảm. Phản ứng của chúng ta đối với âm nhạc được điều chỉnh bởi bối cảnh chúng ta sinh sống. Điều hòa là một nguồn cảm xúc mạnh mẽ trong âm nhạc. Rất nhiều sở thích âm nhạc của chúng ta phản ánh lịch sử học tập cá nhân của mỗi người. Ví dụ, một số người có thể có một kỷ niệm đẹp liên quan đến lễ tốt nghiệp hay lễ kết hôn của ai đó hoặc mối tình đầu của bản thân. Mọi người đừng quên những sự kiện tình cảm này. Nhiều người nghe sử dụng âm nhạc để nhắc nhở bản thân về những sự kiện trong quá khứ có giá trị và trở nên hoài cổ.
6. Âm nhạc bất ngờ. Bộ não về cơ bản là một cỗ máy dự đoán liên tục cố gắng dự đoán thông tin đến dựa trên kinh nghiệm trong quá khứ. Sự khác biệt giữa các dự đoán được thực hiện bởi não và cảm giác thực tế là một nguồn gây ngạc nhiên. Bất ngờ đòi hỏi một kết quả bất ngờ. Khung này là chìa khóa để đáp ứng cảm xúc của chúng ta với âm nhạc. Người nghe trải nghiệm cảm xúc mạnh mẽ khi một cái gì đó thực sự bất ngờ xảy ra. Ví dụ, một người nghe có thể mong đợi một hợp âm không hòa hợp sẽ giải quyết thành một phụ âm. Nhưng, điều này có thể bị trì hoãn bởi một nhà soạn nhạc sáng tạo để tăng cường hứng thú cảm xúc.
Tóm lại, âm nhạc có khả năng kích thích cả cảm xúc và phản ứng sinh lý. Âm nhạc thậm chí hoạt động nhanh chóng và mãnh liệt trong tâm trí hơn bất kỳ nghệ thuật nào, bởi vì nó đòi hỏi rất ít sự phản ánh có ý thức.
Mọi người thể hiện những cảm xúc khác nhau khi họ nghe nhạc. Có người thì vui vẻ, cười nói, người thì phấn khích lao vào mọi việc cứ như chưa từng được làm, lại có người lui vào một góc nào đó nghe rồi lặng rơi những giọt lệ nhạt nhòa,... Nhưng đó mới chỉ là bề nổi của vấn đề, cái chúng ta có thể nhìn thấy và phần nào nắm bắt được tâm trạng của ai đó. Phía bên kia cảm xúc là cái mà bài viết này muốn nói đến - cách mà âm nhạc ảnh hưởng lên mỗi chúng ta.
Hơn ai hết, người Việt cực kỳ mê âm nhạc, không khó để chúng ta nhận ra điều đó. Âm nhạc dường như đã nhiễm vào máu của con người kể từ khi nó được sinh ra. Tuy vậy, âm nhạc vẫn lệ thuộc lớn vào tâm trạng của người thụ hưởng nó.
Dưới đây là sáu nguyên tắc tâm lý có thể giải thích phản ứng cảm xúc của người nghe đối với âm nhạc (Juslin, 2019).
1. Cảm giác tích cực. Âm nhạc chủ yếu làm cho chúng ta cảm thấy tốt. Cảm xúc tích cực có xu hướng mở rộng tư duy của chúng ta theo những cách có lợi cho sức khỏe và tư duy sáng tạo. Điều này giải thích những lợi ích sức khỏe tâm thần tiềm năng của âm nhạc.
2. Hiệu ứng giật mình. Phản xạ não bộ của chúng tôi được tăng cường để đáp ứng nhanh chóng và tự động đối với những thanh âm trong trẻo, rộn ràng, ồn ào và âm thanh lớn. Và những phản ứng đó có liên quan đến sự ngạc nhiên, tiếng cười và thậm chí là sợ hãi . Ví dụ, bạn có thể trở nên giật mình và ngạc nhiên bởi tiếng ồn lớn trong buổi hòa nhạc trực tiếp hoặc phim. Cũng có loại âm thanh khiến bạn dễ dàng hòa theo và nhún nhảy. Nhưng cũng có người khi nghe bản nhạc nào đó cảm thấy ưu phiền, lo lắng và sợ hãi.
3. Đồng điệu. Trong âm nhạc, nhịp điệu hay tiết tấu là rất quan trọng. Khả năng cảm thụ và bắt nhịp cũng như khi một bác sĩ lắng nghe nhịp tim của bệnh nhân. Điều cốt lõi là 'BẮT ĐÚNG NHỊP". Sự đồng điệu với âm nhạc tùy vào cảm quan của mỗi người là nhanh hay chậm, nhiều hay ít. Song nó luôn là niềm vui khó tả khi nghe nhạc. Điều này có thể giải thích sự thôi thúc mạnh mẽ những người nghe nhạc di chuyển cơ thể, nhún nhảy, lắc lư để đồng điệu và hòa theo nhịp nhạc.
Tương tự như vậy, những bài hát ru trẻ em nhẹ nhàng được sử dụng để làm dịu trẻ sơ sinh và giúp chúng chìm vào giấc ngủ. (Nhịp thở của trẻ trở nên đồng điệu với nhịp âm nhạc mà chúng nghe.) Khái niệm này cũng được sử dụng để tăng sự phấn khích và căng thẳng trong người xem bởi âm nhạc trong phim.
4. Truyền cảm xúc. Chúng ta có xu hướng nắm bắt những cảm xúc của người khác khi cảm nhận những biểu hiện cảm xúc của họ. Và quá trình này giúp chúng ta hiểu được cảm xúc của người khác. Ví dụ, khi bạn có một cuộc trò chuyện ngẫu nhiên với một người hay lo lắng, bạn có xu hướng tránh xa cuộc gặp gỡ cảm thấy hơi lo lắng. Tương tự, khi mọi người tham dự các buổi hòa nhạc, cảm xúc của họ một phần bị ảnh hưởng bởi cảm xúc của những người khác có mặt. Cách rõ ràng nhất trong đó các sự kiện âm nhạc có thể tạo ra hiệu ứng lây nhiễm là thông qua các biểu hiện phi ngôn ngữ (khuôn mặt, cơ thể) được thể hiện bởi người biểu diễn. Điều này cho thấy rằng một nhạc sĩ không thể di chuyển người khác trừ khi họ cũng bị di chuyển. Một lời giải thích có thể về sự lây nhiễm cảm xúc được gọi là tế bào thần kinh gương. Các nơ-ron gương kết nối chúng ta với nhau thông qua một cơ chế não được thiết kế để tạo điều kiện cho việc sao chép và bắt chước.
5. Sự kiện tình cảm. Phản ứng của chúng ta đối với âm nhạc được điều chỉnh bởi bối cảnh chúng ta sinh sống. Điều hòa là một nguồn cảm xúc mạnh mẽ trong âm nhạc. Rất nhiều sở thích âm nhạc của chúng ta phản ánh lịch sử học tập cá nhân của mỗi người. Ví dụ, một số người có thể có một kỷ niệm đẹp liên quan đến lễ tốt nghiệp hay lễ kết hôn của ai đó hoặc mối tình đầu của bản thân. Mọi người đừng quên những sự kiện tình cảm này. Nhiều người nghe sử dụng âm nhạc để nhắc nhở bản thân về những sự kiện trong quá khứ có giá trị và trở nên hoài cổ.
6. Âm nhạc bất ngờ. Bộ não về cơ bản là một cỗ máy dự đoán liên tục cố gắng dự đoán thông tin đến dựa trên kinh nghiệm trong quá khứ. Sự khác biệt giữa các dự đoán được thực hiện bởi não và cảm giác thực tế là một nguồn gây ngạc nhiên. Bất ngờ đòi hỏi một kết quả bất ngờ. Khung này là chìa khóa để đáp ứng cảm xúc của chúng ta với âm nhạc. Người nghe trải nghiệm cảm xúc mạnh mẽ khi một cái gì đó thực sự bất ngờ xảy ra. Ví dụ, một người nghe có thể mong đợi một hợp âm không hòa hợp sẽ giải quyết thành một phụ âm. Nhưng, điều này có thể bị trì hoãn bởi một nhà soạn nhạc sáng tạo để tăng cường hứng thú cảm xúc.
Tóm lại, âm nhạc có khả năng kích thích cả cảm xúc và phản ứng sinh lý. Âm nhạc thậm chí hoạt động nhanh chóng và mãnh liệt trong tâm trí hơn bất kỳ nghệ thuật nào, bởi vì nó đòi hỏi rất ít sự phản ánh có ý thức.
Bạn am hiểu nhiều lĩnh vực quá! Giỏi quá!
Trả lờiXóaHi! Trở lại rồi... vui quá!
Xóa