Trẻ con ở Hàn có thể thuộc lòng tên các chaebol từ khi mới biết đọc, nhưng hiếm ai nhớ được tên của công ty sản xuất thức ăn cho cá cảnh, keo dính hay ốc vít tốt nhất thế giới - ở Đức.
Chaebol | Đứa con cưng của Hàn Quốc
Hán tự của “Chaebol” là “tài phiệt” còn trong tiếng Hàn “Chae” có nghĩa là sở hữu, “Mumbol” có nghĩa là gia đình quyền quý. Chaebol còn được dùng để miêu tả một nhóm gồm các công ty con được liên kết với nhau và được chi phối và điều hành bởi một gia đình Hàn Quốc giàu có.
Thuật ngữ này được xuất hiện đầu tiên vào năm 1984. Hiện nay những tập đoàn tài phiệt thường mở rộng ra trên quy mô toàn thế giới, góp phần đẩy mạnh nền kinh tế Hàn Quốc. Chính nhờ những thành công vang dội ấy mà Cheabol ngày càng nhận được những ưu đãi đặc biệt từ chính phủ và được đóng một vai trò quan trọng trong các vấn đề chính trị của Hàn Quốc
Mỗi tập đoàn tài phiệt đều kinh doanh trên nhiều lĩnh vực khác nhau và thường là các lĩnh vực có thể bổ trợ lẫn nhau
Mô hình Chaebol được xây dựng trên hệ thống phân quyền phức tạp và chồng chéo lên nhau. Người đứng đầu tập đoàn nắm quyền kiểm soát ba hoặc bốn công ty mẹ, các công ty mẹ này tiếp tục quản lý các công ty con trực thuộc khác. Việc điều hành chủ yếu từ các thành viên trong các gia tộc Chaebol và các nguồn quỹ do cả gia tộc sở hữu.
Chaebol Việt Nam cũng đã học hỏi mô hình kinh doanh này và thành công nhất có thể kể đến tập đoàn VinGroup, Viettel, Thaco, Vinamilk…
Không thể phủ nhận sự ảnh hưởng của Chaebol đến nền kinh tế của đất nước này. Hàn Quốc từ một đất nước nghèo đói đã đi qua cuộc nội chiến để trở thành quốc gia có GDP đứng thứ 13 trên thế giới theo số liệu Wold Bank 2015.
Với sự phát triển cũng như ảnh hưởng lớn mạnh của Chaebol đã kéo theo nhiều hệ lụy như khoảng cách giàu nghèo ngày càng tăng, những doanh nghiệp nhỏ lẻ bị chèn ép và khó phát triển
Những vấn nạn về hối lộ, tham nhũng cũng như bê bối chính trị có liên quan đến Chaebol ngày càng nhiều.
Vào năm 1990, người dân Hàn Quốc lưu truyền rộng rãi một câu chuyện vui như sau: Nhân viên của "Tứ đại tài phiệt" - 4 chaebol hàng đầu Hàn Quốc - gặp một con gấu. Họ sẽ làm gì?
Câu trả lời: Nhân viên Hyundai không chút do dự, chiến đấu với con gấu cho đến chết. Nhân viên Daewoo sẽ gọi cho Chủ tịch Kim Woo-jung và đợi lệnh của ông. Nhân viên Samsung sẽ tổ chức một cuộc họp – dù con gấu vẫn đứng đó - để thảo luận về cách đối phó. Nhân viên LG thì đợi phản ứng của Samsung, sau đó làm theo.
Dư âm của nhiều câu chuyện đùa vẫn còn tồn tại đến ngày nay, cho thấy rõ ràng rằng nền kinh tế chaebol và những cái tên chaebol nổi tiếng đã ăn sâu vào tiềm thức người Hàn ra sao. Vì sự phát triển của chaebol có sự gắn kết không thể tách rời với quá trình công nghiệp hóa của đất nước Hàn Quốc suốt hàng chục năm.
Có thể nói, các chaebol chính là những "chàng hoàng tử" của cố Tổng thống Park Chung-hee vào thế kỷ 20, được "nuôi nấng" với sứ mệnh kéo Hàn Quốc ra khỏi cảnh nghèo khó thời hậu chiến. Và đúng là chỉ trong vòng 20 năm, chaebol thống trị lĩnh vực công nghiệp và đặc biệt phổ biến trong 3 ngành sản xuất, thương mại và công nghiệp nặng, mang lại "kỳ tích sông Hán" – cú nhảy vọt của kinh tế Hàn Quốc. Vào những năm 1990, Hàn Quốc là một trong những nước công nghiệp mới lớn nhất và tự hào về mức sống tương đương với các nước công nghiệp.
Cố Tổng thống Park Chung-hee là người đặc biệt đề cao tầm quan trọng của công nghiệp hóa, tập trung chiến lược phát triển kinh tế xoay quanh các tập đoàn lớn, bảo hộ cạnh tranh và hỗ trợ tài chính cho họ, được coi là "chủ nghĩa tư bản có hướng dẫn".
Các chaebol "lớn nhanh như thổi" vì được nuôi lớn bằng cả các khoản vay từ ngân hàng trong nước và cả các khoản vay nước ngoài do chính phủ bảo lãnh. Chính phủ Hàn Quốc đảm bảo hoàn trả nếu một công ty không thể trả nợ cho các chủ nợ nước ngoài. Việc tiếp cận công nghệ nước ngoài cũng rất quan trọng đối với sự phát triển của chaebol thời điểm đó, các chaebol luôn xác định tiến bộ công nghệ là cách duy nhất để họ tạo ra những bước tiến vượt bậc so với đối thủ.
Sự phát triển đầu những năm 1960 của các chaebol gắn chặt với việc mở rộng xuất khẩu của Hàn Quốc, là kết quả của việc đa dạng hàng hóa ngành sản xuất thay vì chỉ xuất khẩu một hoặc hai sản phẩm.
Sự đổi mới và sự sẵn sàng để phát triển các dòng sản phẩm mới là rất quan trọng. Trong những năm 1950 và đầu những năm 1960, chaebol tập trung vào tóc giả và dệt may; vào giữa những năm 1970 và 1980, các ngành công nghiệp nặng, quốc phòng và hóa học đã trở nên chiếm ưu thế. Vào đầu những năm 1990, sự tăng trưởng thực sự đã xảy ra trong ngành công nghiệp điện tử và công nghệ cao. Chính vì thế mà mô hình chaebol mà ta đang thấy ngày nay phần lớn đều là các tập đoàn đa ngành.
Tuy nhiên, quá trình công nghiệp hóa do chaebol dẫn đầu đã khiến rất nhiều quyền lực và lợi ích kinh tế tập trung trong tay một số ít các tập đoàn.
Nhưng cũng chính vì được chính phủ "nuôi dưỡng" nên chaebol là mô hình công ty gia đình có gắn bó chặt chẽ với nhà nước nhất trên thế giới, gắn bó hơn cả các zaibatsu hay keiretsu của Nhật Bản.
Nhiều chaebol sinh ra từ thời kỳ Nhật Bản đang chiếm đóng Hàn Quốc, tức là vào khoảng năm 1910 đến 1945. Từ chaebol có cùng nguồn gốc với từ zaibatsu của Nhật Bản (đều là "tài phiệt" trong tiếng Trung Quốc). Cũng như chaebol, zaibatsu là các tập đoàn gia đình, tuy nhiên, "gia đình" với người Nhật có nghĩa là những người có mối quan hệ gần gũi, chứ không hoàn toàn là mối quan hệ họ hàng máu mủ. Các zaibatsu của Nhật Bản giải tán sau chiến tranh thế giới thứ II, sau đó cấu trúc lại dưới mô hình keiretsu.
Nếu như chaebol vẫn chủ yếu chịu sự kiểm soát của các gia đình sáng lập thì các nhóm quản lý chuyên nghiệp mới là những người nắm quyền trong keiretsu. Chaebol dựa trên gia đình và định hướng gia đình nhiều hơn so với các đối tác Nhật Bản. Chaebol cũng là mô hình quyền lực tập trung trong khi kiềm kiểm soát tại keiretsu có sự phân cấp nhiều hơn.
Song, sự khác biệt lớn về cấu trúc giữa chaebol Hàn Quốc và keiretsu của Nhật Bản là không phải tất cả các chaebol đều có tổ chức tài chính riêng. Hầu hết họ phụ thuộc rất nhiều vào các khoản vay của chính phủ và bảo lãnh cho vay trong những năm đầu phát triển. Chaebol phần lớn bị cấm sở hữu ngân hàng tư nhân, một phần để phân tán rủi ro và một phần để tăng đòn bẩy của chính phủ đối với các ngân hàng trong các lĩnh vực như phân bổ tín dụng.
Tập đoàn sở hữu nhiều công ty con, chuỗi hệ thống bán hàng, văn phòng đại diện trên khắp thế giới.
Tập đoàn Samsung đa dạng và phát triển nhiều lĩnh vực kinh doanh khác nhau như công nghiệp điện tử, chế biến thực phẩm, bảo hiểm, bất động sản, chứng khoán, quảng cáo, xây dựng, đóng tàu…Tất cả những lĩnh vực đều phát triển mạnh mẽ và đem về doanh thu lớn cho Samsung
Samsung hiện đang là tập đoàn Tài phiệt đa ngành có quy mô và ảnh hưởng to lớn nhất đến nền kinh tế của Hàn Quốc với tổng doanh thu lên tới 144 tỷ USD/năm chiếm đến 70% GDP của đất nước
Nổi bật nhất trong tập đoàn chính là công ty xe hơi Hyundai. Đây là hãng sản xuất xe hơi đa quốc gia cà có quy mô lớn nhất tại Hàn Quốc và lớn thứ 4 trên thế giới. Trước biến động của nền kinh tế, doanh số bán hàng của tập đoàn đều tăng hàng tháng và chưa có dấu hiệu thụt giảm là minh chứng cho vị thế của Hyundai
Từng là đối thủ truyền kiếp với Samsung tuy đã bị đối thủ vượt một khoảng cách khá xa nhưng hiện nay LG vẫn đang tiếp tục phát triển với tốc độ nhanh chóng và là một trong top 5 Chaebol hàng đầu tại Hàn Quốc
Năm 2009 tổng giá trị của nhãn hiệu SK đứng thứ 20 trong các tập đoàn toàn cầu theo tạp chí Interbrand và BusinessWeek. Mức tăng trưởng vượt bậc của SK đã đóng góp lớn vào nền kinh tế của Hàn Quốc.
Một trong những công ty con nổi bật nhất tại SK chính là SK Telecom. Đây được coi như nhà mạng lớn nhất và dẫn đầu công nghệ truyền thông tại Hàn Quốc.
Tập đoàn này có trụ sở chính đặt tại Hàn Quốc và Nhật Bản. Ngoài ra còn mở rộng hoạt động tại các quốc gia khác như Trung Quốc, Việt Nam, Thái Lan, Ấn Độ, Hoa Kỳ, Ba Lan… và đều đem về những lợi nhuận khổng lồ.
Hiện nay, Lotte là nhà máy sản xuất bánh kẹo lớn nhất tại hàn Quốc và lớn thứ ba tại Nhật Bản.
Thuật ngữ này được xuất hiện đầu tiên vào năm 1984. Hiện nay những tập đoàn tài phiệt thường mở rộng ra trên quy mô toàn thế giới, góp phần đẩy mạnh nền kinh tế Hàn Quốc. Chính nhờ những thành công vang dội ấy mà Cheabol ngày càng nhận được những ưu đãi đặc biệt từ chính phủ và được đóng một vai trò quan trọng trong các vấn đề chính trị của Hàn Quốc
Mỗi tập đoàn tài phiệt đều kinh doanh trên nhiều lĩnh vực khác nhau và thường là các lĩnh vực có thể bổ trợ lẫn nhau
Mô hình Chaebol được xây dựng trên hệ thống phân quyền phức tạp và chồng chéo lên nhau. Người đứng đầu tập đoàn nắm quyền kiểm soát ba hoặc bốn công ty mẹ, các công ty mẹ này tiếp tục quản lý các công ty con trực thuộc khác. Việc điều hành chủ yếu từ các thành viên trong các gia tộc Chaebol và các nguồn quỹ do cả gia tộc sở hữu.
Chaebol Việt Nam cũng đã học hỏi mô hình kinh doanh này và thành công nhất có thể kể đến tập đoàn VinGroup, Viettel, Thaco, Vinamilk…
Đặc điểm của Chaebol Hàn Quốc
- Cơ cấu quyền lực của các tập đoàn tài phiệt mang tính tập trung cao. Thường những người đứng đầu gia tộc sẽ có quyền quyết định chính trong mọi vấn đề cũng như những công ty con của tập đoàn ấy.
- Các tài phiệt Hàn Quốc tự thành lập những hãng riêng để phục vụ cho việc xuất khẩu của họ
- Luật pháp và chính phủ Hàn Quốc kiểm soát Chaebol trong lĩnh vực tài chính nên các Chaebol khó có thể phát triển riêng biệt về tài chính, ngân hàng.
Không thể phủ nhận sự ảnh hưởng của Chaebol đến nền kinh tế của đất nước này. Hàn Quốc từ một đất nước nghèo đói đã đi qua cuộc nội chiến để trở thành quốc gia có GDP đứng thứ 13 trên thế giới theo số liệu Wold Bank 2015.
Với sự phát triển cũng như ảnh hưởng lớn mạnh của Chaebol đã kéo theo nhiều hệ lụy như khoảng cách giàu nghèo ngày càng tăng, những doanh nghiệp nhỏ lẻ bị chèn ép và khó phát triển
Những vấn nạn về hối lộ, tham nhũng cũng như bê bối chính trị có liên quan đến Chaebol ngày càng nhiều.
Vào năm 1990, người dân Hàn Quốc lưu truyền rộng rãi một câu chuyện vui như sau: Nhân viên của "Tứ đại tài phiệt" - 4 chaebol hàng đầu Hàn Quốc - gặp một con gấu. Họ sẽ làm gì?
Câu trả lời: Nhân viên Hyundai không chút do dự, chiến đấu với con gấu cho đến chết. Nhân viên Daewoo sẽ gọi cho Chủ tịch Kim Woo-jung và đợi lệnh của ông. Nhân viên Samsung sẽ tổ chức một cuộc họp – dù con gấu vẫn đứng đó - để thảo luận về cách đối phó. Nhân viên LG thì đợi phản ứng của Samsung, sau đó làm theo.
Dư âm của nhiều câu chuyện đùa vẫn còn tồn tại đến ngày nay, cho thấy rõ ràng rằng nền kinh tế chaebol và những cái tên chaebol nổi tiếng đã ăn sâu vào tiềm thức người Hàn ra sao. Vì sự phát triển của chaebol có sự gắn kết không thể tách rời với quá trình công nghiệp hóa của đất nước Hàn Quốc suốt hàng chục năm.
Có thể nói, các chaebol chính là những "chàng hoàng tử" của cố Tổng thống Park Chung-hee vào thế kỷ 20, được "nuôi nấng" với sứ mệnh kéo Hàn Quốc ra khỏi cảnh nghèo khó thời hậu chiến. Và đúng là chỉ trong vòng 20 năm, chaebol thống trị lĩnh vực công nghiệp và đặc biệt phổ biến trong 3 ngành sản xuất, thương mại và công nghiệp nặng, mang lại "kỳ tích sông Hán" – cú nhảy vọt của kinh tế Hàn Quốc. Vào những năm 1990, Hàn Quốc là một trong những nước công nghiệp mới lớn nhất và tự hào về mức sống tương đương với các nước công nghiệp.
Cố Tổng thống Park Chung-hee là người đặc biệt đề cao tầm quan trọng của công nghiệp hóa, tập trung chiến lược phát triển kinh tế xoay quanh các tập đoàn lớn, bảo hộ cạnh tranh và hỗ trợ tài chính cho họ, được coi là "chủ nghĩa tư bản có hướng dẫn".
Các chaebol "lớn nhanh như thổi" vì được nuôi lớn bằng cả các khoản vay từ ngân hàng trong nước và cả các khoản vay nước ngoài do chính phủ bảo lãnh. Chính phủ Hàn Quốc đảm bảo hoàn trả nếu một công ty không thể trả nợ cho các chủ nợ nước ngoài. Việc tiếp cận công nghệ nước ngoài cũng rất quan trọng đối với sự phát triển của chaebol thời điểm đó, các chaebol luôn xác định tiến bộ công nghệ là cách duy nhất để họ tạo ra những bước tiến vượt bậc so với đối thủ.
Sự phát triển đầu những năm 1960 của các chaebol gắn chặt với việc mở rộng xuất khẩu của Hàn Quốc, là kết quả của việc đa dạng hàng hóa ngành sản xuất thay vì chỉ xuất khẩu một hoặc hai sản phẩm.
Sự đổi mới và sự sẵn sàng để phát triển các dòng sản phẩm mới là rất quan trọng. Trong những năm 1950 và đầu những năm 1960, chaebol tập trung vào tóc giả và dệt may; vào giữa những năm 1970 và 1980, các ngành công nghiệp nặng, quốc phòng và hóa học đã trở nên chiếm ưu thế. Vào đầu những năm 1990, sự tăng trưởng thực sự đã xảy ra trong ngành công nghiệp điện tử và công nghệ cao. Chính vì thế mà mô hình chaebol mà ta đang thấy ngày nay phần lớn đều là các tập đoàn đa ngành.
Tuy nhiên, quá trình công nghiệp hóa do chaebol dẫn đầu đã khiến rất nhiều quyền lực và lợi ích kinh tế tập trung trong tay một số ít các tập đoàn.
Nhưng cũng chính vì được chính phủ "nuôi dưỡng" nên chaebol là mô hình công ty gia đình có gắn bó chặt chẽ với nhà nước nhất trên thế giới, gắn bó hơn cả các zaibatsu hay keiretsu của Nhật Bản.
Nhiều chaebol sinh ra từ thời kỳ Nhật Bản đang chiếm đóng Hàn Quốc, tức là vào khoảng năm 1910 đến 1945. Từ chaebol có cùng nguồn gốc với từ zaibatsu của Nhật Bản (đều là "tài phiệt" trong tiếng Trung Quốc). Cũng như chaebol, zaibatsu là các tập đoàn gia đình, tuy nhiên, "gia đình" với người Nhật có nghĩa là những người có mối quan hệ gần gũi, chứ không hoàn toàn là mối quan hệ họ hàng máu mủ. Các zaibatsu của Nhật Bản giải tán sau chiến tranh thế giới thứ II, sau đó cấu trúc lại dưới mô hình keiretsu.
Nếu như chaebol vẫn chủ yếu chịu sự kiểm soát của các gia đình sáng lập thì các nhóm quản lý chuyên nghiệp mới là những người nắm quyền trong keiretsu. Chaebol dựa trên gia đình và định hướng gia đình nhiều hơn so với các đối tác Nhật Bản. Chaebol cũng là mô hình quyền lực tập trung trong khi kiềm kiểm soát tại keiretsu có sự phân cấp nhiều hơn.
Song, sự khác biệt lớn về cấu trúc giữa chaebol Hàn Quốc và keiretsu của Nhật Bản là không phải tất cả các chaebol đều có tổ chức tài chính riêng. Hầu hết họ phụ thuộc rất nhiều vào các khoản vay của chính phủ và bảo lãnh cho vay trong những năm đầu phát triển. Chaebol phần lớn bị cấm sở hữu ngân hàng tư nhân, một phần để phân tán rủi ro và một phần để tăng đòn bẩy của chính phủ đối với các ngân hàng trong các lĩnh vực như phân bổ tín dụng.
Top 5 Chaebol Hàn Quốc có sức ảnh hưởng nhất hiện nay
Tập đoàn Samsung
Đứng đầu trong danh sách không thể không nhắc tới Chaebol Samsung. Được thành lập vào năm 1938 bởi Lee Byung Chul với khởi đầu chỉ là một công ty buôn bán nhỏ lẻ. Hiện nay Samsung được biết đến như một tập đoàn đa quốc gia khổng lồ và là một trong những gia tộc giàu nhất Hàn QuốcTập đoàn sở hữu nhiều công ty con, chuỗi hệ thống bán hàng, văn phòng đại diện trên khắp thế giới.
Tập đoàn Samsung đa dạng và phát triển nhiều lĩnh vực kinh doanh khác nhau như công nghiệp điện tử, chế biến thực phẩm, bảo hiểm, bất động sản, chứng khoán, quảng cáo, xây dựng, đóng tàu…Tất cả những lĩnh vực đều phát triển mạnh mẽ và đem về doanh thu lớn cho Samsung
Samsung hiện đang là tập đoàn Tài phiệt đa ngành có quy mô và ảnh hưởng to lớn nhất đến nền kinh tế của Hàn Quốc với tổng doanh thu lên tới 144 tỷ USD/năm chiếm đến 70% GDP của đất nước
Tập đoàn Hyundai
Được thành lập vào năm 1947, đây là một trong những Chaebol được thành lập đầu tiên tại Hàn Quốc. Hiện nay với sự phát triển mạnh mẽ Hyundai trở thành tập đoàn kinh tế đứng thứ hai chỉ sau SamsungNổi bật nhất trong tập đoàn chính là công ty xe hơi Hyundai. Đây là hãng sản xuất xe hơi đa quốc gia cà có quy mô lớn nhất tại Hàn Quốc và lớn thứ 4 trên thế giới. Trước biến động của nền kinh tế, doanh số bán hàng của tập đoàn đều tăng hàng tháng và chưa có dấu hiệu thụt giảm là minh chứng cho vị thế của Hyundai
Tập đoàn LG
LG Chaebol được thành lập vào năm 1947 bởi Koo In Hwoi và là một trong những Chaebol lớn nhất tại Hàn Quốc. Đây là một tập đoàn đa quốc gia kinh doanh chủ yếu với các lĩnh vực về hàng điện tử, điện thoại và các sản phẩm dầu khí.Từng là đối thủ truyền kiếp với Samsung tuy đã bị đối thủ vượt một khoảng cách khá xa nhưng hiện nay LG vẫn đang tiếp tục phát triển với tốc độ nhanh chóng và là một trong top 5 Chaebol hàng đầu tại Hàn Quốc
Tập đoàn SK
SK Group là tập đoàn thương mại lớn nhất tại Hàn Quốc và là một trong những Chaebol lớn nhất tại quốc gia này. Được thành lập vào năm 1939 SK là tập đoàn hoạt động trên nhiều lĩnh vực như công nghệ viễn thông, sản xuất phim ảnh và đĩa nhạc, điều chế dược phẩm, khách sạn, trung tâm thương mại…Năm 2009 tổng giá trị của nhãn hiệu SK đứng thứ 20 trong các tập đoàn toàn cầu theo tạp chí Interbrand và BusinessWeek. Mức tăng trưởng vượt bậc của SK đã đóng góp lớn vào nền kinh tế của Hàn Quốc.
Một trong những công ty con nổi bật nhất tại SK chính là SK Telecom. Đây được coi như nhà mạng lớn nhất và dẫn đầu công nghệ truyền thông tại Hàn Quốc.
Tập đoàn Lotte
Lotte Group là mộ tập đoàn đa quốc gia được thành lập tại Hàn Quốc vào năm 1967 bởi Shin Kyuk Ho. Chaebol này bao gồm hơn 100 công ty con tham gia các lĩnh vực khác nhau như sản xuất bánh kẹo, đồ uống, thức ăn nhanh, dịch vụ tài chính, giải trí, công nghệ thông tin, xây dựng, xuất bản…Tập đoàn này có trụ sở chính đặt tại Hàn Quốc và Nhật Bản. Ngoài ra còn mở rộng hoạt động tại các quốc gia khác như Trung Quốc, Việt Nam, Thái Lan, Ấn Độ, Hoa Kỳ, Ba Lan… và đều đem về những lợi nhuận khổng lồ.
Hiện nay, Lotte là nhà máy sản xuất bánh kẹo lớn nhất tại hàn Quốc và lớn thứ ba tại Nhật Bản.
Chaebol - hoàng kim và thoái trào
Việc Tòa án trung tâm thủ đô Seoul khước từ ra lệnh bắt giữ lãnh đạo Tập đoàn Samsung trong tuần qua được xem như một cú sốc với giới công tố và cả người dân Hàn Quốc - những người biểu tình suốt nhiều ngày qua để kêu gọi việc này.
Trong khoảng những năm 1990, người dân Hàn Quốc thường có câu nói đùa rằng: Nếu như một nhân viên của các tập đoàn gia đình trị Hàn Quốc – còn gọi là Chaebol – gặp phải một con gấu khi đi dạo trong rừng thì họ sẽ làm gì? Nhân viên của Hyundai sẽ lập tức đập chết con gấu không chút do dự, Daewoo thì gọi điện ngay cho Chủ tịch Kim Woo-jung và chờ chỉ thị. Samsung sẽ tổ chức một cuộc họp ngay trước mặt con gấu, và LG thì chờ cách phản ứng của Samsung và làm theo tương tự.
Rất nhiều phiên bản của câu nói này đến nay vẫn còn lan truyền, nó cho thấy các Chaebol này có tầm ảnh hưởng như thế nào tới tiềm thức của người dân xứ sở Kim chi.
Dù cho Tập đoàn Daewoo hiện đang suy yếu nhưng các tập đoàn còn lại vẫn rất mạnh mẽ và là những phần không thể thiếu của nền kinh tế đứng thứ 4 thế giới. Chaebol ở Hàn Quốc có nhiều vô số, nhưng lớn nhất thì chỉ gói gọn trong nhóm “Bộ Tứ” gồm Hyundai Motor, Tập đoàn SK, Samsung và LG.
Trong thế kỷ trước, các Chaebol đóng vai trò quan trọng trong công cuộc kéo đất nước Hàn Quốc thoát khỏi nghèo đói sau cuộc chiến tranh Triều Tiên.
Để làm được điều này, rất nhiều Chaebol đã tìm cách quảng bá thương hiệu ra thế giới, và kết quả là đến nay không ai là chưa từng nghe tới điện thoại di động của Samsung, máy giặt của LG, xe hơi của Hyundai…Tầm ảnh hưởng của họ không chỉ gói gọn ở Hàn Quốc mà đã lan rộng khắp thế giới.
Rất nhiều Chaebol có nguồn gốc từ thời kỳ đế quốc Nhật chiếm đóng Hàn Quốc, trong khoảng 1910-1945. Các Chaebol khác, như Tập đoàn công nghiệp nặng Doosan, thì có nguồn gốc lâu đời hơn, từ triều đại cuối cùng của đất nước này.
Nhưng câu chuyện về Chaebol thực sự nổi tiếng kể từ sau khi chúng trở thành những “Người khổng lồ” trong nền kinh tế nước nhà.
Năm 1963, tướng Park Chung-hee tiến hành đảo chính và trở thành nhà độc tài lãnh đạo Hàn Quốc. Với sự công nhận của Mỹ, ông Park bắt đầu tiến hành xây dựng một nền kinh tế vững mạnh để Hàn Quốc có thể trở thành một thế lực toàn cầu.
Mối quan hệ do ông Park xây dựng với tập đoàn tài phiệt đã góp phần định hình cho nền kinh tế-chính trị Hàn Quốc từ thập niên 1960 cho đến nay.
Một mặt, Tổng thống Park áp dụng vô số biện pháp ép buộc, thao túng và thậm chí là đe dọa các tập đoàn phải theo ý của mình. Nhưng ngược lại, ông cũng đưa ra rất nhiều biện pháp khuyến khích, từ các khoản vay, giảm thuế cho đến những chính sách khuyến khích kinh doanh đầy ưu đãi.
Các chính sách kinh tế của ông đã thay đổi bộ mặt của Hàn Quốc. Sự giàu có đi kèm với lòng tự tôn dân tộc càng ngày càng dâng cao, và các thành công của các Chaebol – công cụ phát triển kinh tế của ông Park – được coi là thành công của dân tộc Hàn Quốc.
Kết quả là trong hai thập niên 1960 và 1970, Hàn Quốc vươn mình trở thành một trong những quốc gia xuất khẩu mạnh mẽ bậc nhất châu Á, đối lập hoàn toàn với thời kỳ Syngman Rhee (Tổng thống đầu tiên của Nam Hàn).
Tuy nhiên, trong bối cảnh hiện nay, khi khoảng cách giàu nghèo ngày càng gia tăng và nền kinh tế có dấu hiệu chững lại, người dân Hàn Quốc đã liên tục yêu cầu Chính phủ của họ đề ra các chính sách mới nhằm khống chế quyền lực của các tập đoàn gia đình trị.
Và trong khi đất nước đang trải qua vụ bê bối chính trị liên quan tới Tổng thống Park Geun-hye, các đảng đối lập hoàn toàn có thể đáp ứng được lời kêu gọi này nếu họ thắng cử.
Chủ nghĩa tư bản thân hữu liên quan tới các Chaebol từ lâu đã trở thành một vấn đề lớn của nền kinh tế Hàn Quốc, phản ánh rõ ràng nhất trong vụ bê bối chính trị đang đe dọa sự nghiệp của Tổng thống Park.
Bà Park cùng người bạn thân của bà, bà Choi Soon-sil, bị cáo buộc gây áp lực với các tập đoàn lớn nhất nước, gồm Samsung, Lotte, SK Group và Hyundai, để họ phải đóng góp các khoản tiền khổng lồ cho các chương trình mà Tổng thống Park đang thực hiện.
Khi sự việc bị phanh phui, người thừa kế tập đoàn Samsung, ông Lee Jae-yong bị buộc tội hối lộ cho bà Choi khoản tiền 36,42 triệu USD trong một phiên tòa tổ chức hôm 19/1 vừa qua tại Seoul. Tuy nhiên, tòa án này từ chối ra lệnh bắt giữ ông Lee.
“Để xử lý một cách nghiêm túc vấn đề về Chaebol, chúng ta cần phải có hành động về mặt chính trị chứ không chỉ là về pháp lý. Đã từng có rất nhiều lãnh đạo của Chaebol từng bị kết tội, để rồi sau đó lại được tha bổng” – Robert Kelly, Giáo sư Đại học Quốc gia Pusan, nhận định.
Giới công tố Hàn Quốc trong tuần qua đã hé lộ về kế hoạch sẽ đưa ra cáo buộc đối với một số Chaebol khác như Lotte và Hyundai nếu như nắm được chứng cứ rõ ràng.
Văn phòng của Lotte và SK Group từng bị lục soát hồi tháng 11/2016 nhưng không có cáo buộc nào được đưa ra. Chủ tịch Lotte Shin Dong-bin đã bị truy tố vào tháng 10-2016 trong cuộc điều tra tham nhũng dính líu tới tội phạm tài chính, nhưng cũng tránh được lệnh bắt giữ.
Nhiều nhà phân tích như ông Kelly tin rằng các Chaebol của Hàn Quốc sẽ phải trải qua một cuộc cải cách sâu rộng nếu như Tổng thống Park bị buộc phải từ chức và người dân nước này bầu chọn một vị Tổng thống mới thiên về cánh tả.
Hiện nay, các đảng phái đối lập như đảng Minjoo và đảng Nhân dân của Hàn Quốc đã bắt đầu thảo luận về việc hình thành các bộ luật mới nhằm chống lại tư bản độc quyền và ủng hộ bình đẳng thương mại nhằm hạn chế tầm ảnh hưởng và khối tài sản khổng lồ của các Chaebol.
Một cuộc bầu cử nhằm lựa chọn một vị Tổng thống mới có nhiệm kỳ 5 năm đã được lên kế hoạch tổ chức vào ngày 20/12 năm nay, nhưng nếu như Tòa án Hiến pháp thông qua việc luận tội bà Park, bầu cử sẽ được tổ chức trong vòng 60 ngày tiếp đó.
Các ứng viên cánh tỏa sáng giá hiện nay bao gồm ông Moon Jae-in đến từ đảng Dân chủ và Thị trưởng Seongnam Lee Jae-myung thuộc đảng Minjoo.
Theo một cuộc thăm dò do Hãng Real Meter thực hiện trên 2.525 người tham gia công bố hôm 9/1, ông Moon nhận được 26,8% sự ủng hộ, cao nhất trong số các ứng viên.
Đảng bảo thủ Saenuri của bà Park, ngược lại, không sẵn lòng để dập tắt tầm ảnh hưởng của các Chaebol bởi bà vốn có mối quan hệ truyền thống với các “đế chế gia đình trị” này.
Chaebol từ trước đến nay vẫn ở vị trí thống trị trong nền kinh tế Hàn Quốc, với mỗi tập đoàn cai quản các lĩnh vực kinh doanh khác nhau. Ví dụ, Hyundai là nhà sản xuất xe hơi đứng thứ 5 trên thế giới, công ty vận chuyển container đứng thứ 15, nhà sản xuất thép đứng thứ 13 và còn tham gia sản xuất cả các tấm năng lượng mặt trời và trang thiết bị xây dựng khác…
Doanh thu năm 2015 của 5 Chaebol lớn nhất tương đương với 58% GDP của Hàn Quốc; theo một con số thống kê của Đại học Quốc gia Singapore.
Thậm chí ngay cả trước khi bê bối chính trị của Tổng thống Park Geun-hye bị phanh phui, sự phẫn nộ của dư luận Hàn Quốc đối với Chaebol cũng đã ở mức rất cao, đặc biệt là về các đặc quyền kinh tế, xã hội mà các “đế chế gia đình trị” này được hưởng.
Năm 2014, Phó Chủ tịch của Hãng hàng không Korean Air đã gây nên sự phẫn nộ chưa từng thấy trong dư luận Hàn Quốc sau khi bà này làm trễ một chuyến bay chỉ vì tức giận với một tiếp viên đã phục vụ hạt Mắc-ca trên túi giấy thay vì trên đĩa cho bà.
Các gia đình đang đứng đằng sau vận hành Chaebol đều kiếm soát một mạng lưới đồ sộ các công ty con thông qua các cổ đông, bởi vậy mà dù chỉ nắm rất ít cổ phiếu của các tập đoàn này nhưng họ vẫn có tầm ảnh hưởng không ai sánh bằng đối với chúng.
Giới phân tích tin rằng, thực hiện cải cách các Chaebol là một kế hoạch quá tham vọng, chưa kể tới việc ai sẽ trở thành tân Tổng thống của Hàn Quốc.
Thêm vào đó, các Chaebol cũng sẽ đấu tranh đến cùng để bảo vệ các lợi ích to lớn của họ nên Tổng thống tiếp theo của Hàn Quốc có thể phải lựa chọn biện pháp tránh xung đột, và tổ chức các cuộc đàm phán về việc cải tổ thay vì ra các chính sách mạnh tay.
Thời hoàng kim của các Chaebol
Trong khoảng những năm 1990, người dân Hàn Quốc thường có câu nói đùa rằng: Nếu như một nhân viên của các tập đoàn gia đình trị Hàn Quốc – còn gọi là Chaebol – gặp phải một con gấu khi đi dạo trong rừng thì họ sẽ làm gì? Nhân viên của Hyundai sẽ lập tức đập chết con gấu không chút do dự, Daewoo thì gọi điện ngay cho Chủ tịch Kim Woo-jung và chờ chỉ thị. Samsung sẽ tổ chức một cuộc họp ngay trước mặt con gấu, và LG thì chờ cách phản ứng của Samsung và làm theo tương tự.
Rất nhiều phiên bản của câu nói này đến nay vẫn còn lan truyền, nó cho thấy các Chaebol này có tầm ảnh hưởng như thế nào tới tiềm thức của người dân xứ sở Kim chi.
Dù cho Tập đoàn Daewoo hiện đang suy yếu nhưng các tập đoàn còn lại vẫn rất mạnh mẽ và là những phần không thể thiếu của nền kinh tế đứng thứ 4 thế giới. Chaebol ở Hàn Quốc có nhiều vô số, nhưng lớn nhất thì chỉ gói gọn trong nhóm “Bộ Tứ” gồm Hyundai Motor, Tập đoàn SK, Samsung và LG.
Trong thế kỷ trước, các Chaebol đóng vai trò quan trọng trong công cuộc kéo đất nước Hàn Quốc thoát khỏi nghèo đói sau cuộc chiến tranh Triều Tiên.
Để làm được điều này, rất nhiều Chaebol đã tìm cách quảng bá thương hiệu ra thế giới, và kết quả là đến nay không ai là chưa từng nghe tới điện thoại di động của Samsung, máy giặt của LG, xe hơi của Hyundai…Tầm ảnh hưởng của họ không chỉ gói gọn ở Hàn Quốc mà đã lan rộng khắp thế giới.
Rất nhiều Chaebol có nguồn gốc từ thời kỳ đế quốc Nhật chiếm đóng Hàn Quốc, trong khoảng 1910-1945. Các Chaebol khác, như Tập đoàn công nghiệp nặng Doosan, thì có nguồn gốc lâu đời hơn, từ triều đại cuối cùng của đất nước này.
Nhưng câu chuyện về Chaebol thực sự nổi tiếng kể từ sau khi chúng trở thành những “Người khổng lồ” trong nền kinh tế nước nhà.
Năm 1963, tướng Park Chung-hee tiến hành đảo chính và trở thành nhà độc tài lãnh đạo Hàn Quốc. Với sự công nhận của Mỹ, ông Park bắt đầu tiến hành xây dựng một nền kinh tế vững mạnh để Hàn Quốc có thể trở thành một thế lực toàn cầu.
Mối quan hệ do ông Park xây dựng với tập đoàn tài phiệt đã góp phần định hình cho nền kinh tế-chính trị Hàn Quốc từ thập niên 1960 cho đến nay.
Một mặt, Tổng thống Park áp dụng vô số biện pháp ép buộc, thao túng và thậm chí là đe dọa các tập đoàn phải theo ý của mình. Nhưng ngược lại, ông cũng đưa ra rất nhiều biện pháp khuyến khích, từ các khoản vay, giảm thuế cho đến những chính sách khuyến khích kinh doanh đầy ưu đãi.
Các chính sách kinh tế của ông đã thay đổi bộ mặt của Hàn Quốc. Sự giàu có đi kèm với lòng tự tôn dân tộc càng ngày càng dâng cao, và các thành công của các Chaebol – công cụ phát triển kinh tế của ông Park – được coi là thành công của dân tộc Hàn Quốc.
Kết quả là trong hai thập niên 1960 và 1970, Hàn Quốc vươn mình trở thành một trong những quốc gia xuất khẩu mạnh mẽ bậc nhất châu Á, đối lập hoàn toàn với thời kỳ Syngman Rhee (Tổng thống đầu tiên của Nam Hàn).
Thời thế thay đổi
Tuy nhiên, trong bối cảnh hiện nay, khi khoảng cách giàu nghèo ngày càng gia tăng và nền kinh tế có dấu hiệu chững lại, người dân Hàn Quốc đã liên tục yêu cầu Chính phủ của họ đề ra các chính sách mới nhằm khống chế quyền lực của các tập đoàn gia đình trị.
Và trong khi đất nước đang trải qua vụ bê bối chính trị liên quan tới Tổng thống Park Geun-hye, các đảng đối lập hoàn toàn có thể đáp ứng được lời kêu gọi này nếu họ thắng cử.
Chủ nghĩa tư bản thân hữu liên quan tới các Chaebol từ lâu đã trở thành một vấn đề lớn của nền kinh tế Hàn Quốc, phản ánh rõ ràng nhất trong vụ bê bối chính trị đang đe dọa sự nghiệp của Tổng thống Park.
Bà Park cùng người bạn thân của bà, bà Choi Soon-sil, bị cáo buộc gây áp lực với các tập đoàn lớn nhất nước, gồm Samsung, Lotte, SK Group và Hyundai, để họ phải đóng góp các khoản tiền khổng lồ cho các chương trình mà Tổng thống Park đang thực hiện.
Khi sự việc bị phanh phui, người thừa kế tập đoàn Samsung, ông Lee Jae-yong bị buộc tội hối lộ cho bà Choi khoản tiền 36,42 triệu USD trong một phiên tòa tổ chức hôm 19/1 vừa qua tại Seoul. Tuy nhiên, tòa án này từ chối ra lệnh bắt giữ ông Lee.
“Để xử lý một cách nghiêm túc vấn đề về Chaebol, chúng ta cần phải có hành động về mặt chính trị chứ không chỉ là về pháp lý. Đã từng có rất nhiều lãnh đạo của Chaebol từng bị kết tội, để rồi sau đó lại được tha bổng” – Robert Kelly, Giáo sư Đại học Quốc gia Pusan, nhận định.
Giới công tố Hàn Quốc trong tuần qua đã hé lộ về kế hoạch sẽ đưa ra cáo buộc đối với một số Chaebol khác như Lotte và Hyundai nếu như nắm được chứng cứ rõ ràng.
Văn phòng của Lotte và SK Group từng bị lục soát hồi tháng 11/2016 nhưng không có cáo buộc nào được đưa ra. Chủ tịch Lotte Shin Dong-bin đã bị truy tố vào tháng 10-2016 trong cuộc điều tra tham nhũng dính líu tới tội phạm tài chính, nhưng cũng tránh được lệnh bắt giữ.
Nhiều nhà phân tích như ông Kelly tin rằng các Chaebol của Hàn Quốc sẽ phải trải qua một cuộc cải cách sâu rộng nếu như Tổng thống Park bị buộc phải từ chức và người dân nước này bầu chọn một vị Tổng thống mới thiên về cánh tả.
Hiện nay, các đảng phái đối lập như đảng Minjoo và đảng Nhân dân của Hàn Quốc đã bắt đầu thảo luận về việc hình thành các bộ luật mới nhằm chống lại tư bản độc quyền và ủng hộ bình đẳng thương mại nhằm hạn chế tầm ảnh hưởng và khối tài sản khổng lồ của các Chaebol.
Một cuộc bầu cử nhằm lựa chọn một vị Tổng thống mới có nhiệm kỳ 5 năm đã được lên kế hoạch tổ chức vào ngày 20/12 năm nay, nhưng nếu như Tòa án Hiến pháp thông qua việc luận tội bà Park, bầu cử sẽ được tổ chức trong vòng 60 ngày tiếp đó.
Các ứng viên cánh tỏa sáng giá hiện nay bao gồm ông Moon Jae-in đến từ đảng Dân chủ và Thị trưởng Seongnam Lee Jae-myung thuộc đảng Minjoo.
Theo một cuộc thăm dò do Hãng Real Meter thực hiện trên 2.525 người tham gia công bố hôm 9/1, ông Moon nhận được 26,8% sự ủng hộ, cao nhất trong số các ứng viên.
Sự phẫn nộ của dư luận
Đảng bảo thủ Saenuri của bà Park, ngược lại, không sẵn lòng để dập tắt tầm ảnh hưởng của các Chaebol bởi bà vốn có mối quan hệ truyền thống với các “đế chế gia đình trị” này.
Chaebol từ trước đến nay vẫn ở vị trí thống trị trong nền kinh tế Hàn Quốc, với mỗi tập đoàn cai quản các lĩnh vực kinh doanh khác nhau. Ví dụ, Hyundai là nhà sản xuất xe hơi đứng thứ 5 trên thế giới, công ty vận chuyển container đứng thứ 15, nhà sản xuất thép đứng thứ 13 và còn tham gia sản xuất cả các tấm năng lượng mặt trời và trang thiết bị xây dựng khác…
Doanh thu năm 2015 của 5 Chaebol lớn nhất tương đương với 58% GDP của Hàn Quốc; theo một con số thống kê của Đại học Quốc gia Singapore.
Thậm chí ngay cả trước khi bê bối chính trị của Tổng thống Park Geun-hye bị phanh phui, sự phẫn nộ của dư luận Hàn Quốc đối với Chaebol cũng đã ở mức rất cao, đặc biệt là về các đặc quyền kinh tế, xã hội mà các “đế chế gia đình trị” này được hưởng.
Năm 2014, Phó Chủ tịch của Hãng hàng không Korean Air đã gây nên sự phẫn nộ chưa từng thấy trong dư luận Hàn Quốc sau khi bà này làm trễ một chuyến bay chỉ vì tức giận với một tiếp viên đã phục vụ hạt Mắc-ca trên túi giấy thay vì trên đĩa cho bà.
Các gia đình đang đứng đằng sau vận hành Chaebol đều kiếm soát một mạng lưới đồ sộ các công ty con thông qua các cổ đông, bởi vậy mà dù chỉ nắm rất ít cổ phiếu của các tập đoàn này nhưng họ vẫn có tầm ảnh hưởng không ai sánh bằng đối với chúng.
Giới phân tích tin rằng, thực hiện cải cách các Chaebol là một kế hoạch quá tham vọng, chưa kể tới việc ai sẽ trở thành tân Tổng thống của Hàn Quốc.
Thêm vào đó, các Chaebol cũng sẽ đấu tranh đến cùng để bảo vệ các lợi ích to lớn của họ nên Tổng thống tiếp theo của Hàn Quốc có thể phải lựa chọn biện pháp tránh xung đột, và tổ chức các cuộc đàm phán về việc cải tổ thay vì ra các chính sách mạnh tay.
Mittelstand | Bảo thủ, cần mẫn và thận trọng, xương sống của nền kinh tế lớn nhất châu Âu
Đức đứng thứ 4 trên thế giới về quy mô của nền kinh tế nhưng lại chỉ có 28 tập đoàn lớn được xếp hạng trong Fortunes 500. Tuy nhiên, nếu xem xét những doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV) dẫn đầu trong các thị trường thì Đức lại có đến 1.307 doanh nghiệp trong số 2.734 doanh nghiệp thế giới.
Hãy tưởng tượng nhà bạn có một chiếc máy in gia truyền, kỷ vật do cụ cố để lại. Và bằng một cách thần kỳ nào đó, chiếc máy in này hoạt động "ngon lành" trong suốt trăm năm, nhưng không may đến một ngày đẹp trời lại "lăn đùng" ra vì hỏng một linh kiện mà bạn không biết là giờ có ai còn sản xuất hay không.
Đừng nản chí, nếu linh kiện đó được sản xuất ở Heidelberger Druckmaschinen, bạn vẫn có thể đặt hàng mua lại chính xác như vậy, dù đúng là nó đã được sản xuất cách đây… 100 năm.
Câu chuyện trên là một minh chính cho sự trường tồn và cam kết mạnh mẽ của mittelstand - các công ty gia đình quy mô nhỏ và vừa của Đức.
Có rất nhiều công ty gia đình Đức là những đế chế khổng lồ, nổi tiếng toàn cầu mà bạn có thể đã biết như BMW, Metro, Robert Bosch hay Schwarz… Song, nghiên cứu chỉ ra rằng các công ty gia đình quy mô nhỏ và vừa mới chính là xương sống của nền kinh tế lớn nhất châu Âu. Đó chính là lý do khiến Đức là nền kinh tế lớn thứ tư toàn cầu, nhưng lại chỉ có 28 công ty trong Fortune 500.
Mittelstand là lớp doanh nghiệp gia đình tập trung vào một ngành duy nhất và có chuyên môn cao. Các mittelstand này tạo ra mọi thứ: keo gắn dùng cho điện thoại di động, thức ăn cho cá cảnh và những bộ tai nghe đắt nhất thế giới. Điều gì đã làm nên thành công của họ, tạo ra hơn 50% GDP và hơn 60% việc làm cho toàn nước Đức?
Thứ nhất, các mittelstand tập trung cao độ vào mong muốn của khách hàng toàn cầu. Các công ty này đều thống nhất một quan điểm: "Chúng tôi không cố gắng trở thành công ty lớn nhất. Chúng tôi muốn trở thành người giỏi nhất trong lĩnh vực của mình cam kết lâu dài với lĩnh vực này".
Joachim Kreuzburg, Giám đốc điều hành của Sartorius, một công ty nuôi cấy tế bào nói: "Chúng tôi không đào vàng. Chúng tôi bán xẻng cho người đào vàng".
Bạn có thể biết rằng hàng gia dụng Đức là tốt nhất trong một lĩnh vực nhưng hiếm khi nhớ được tên của thương hiệu sản xuất ốc vít, hay keo dính cho nồi cơm hay lò nướng. Bởi lẽ, các công ty mittelstand phấn đấu với một mục đích duy nhất: đi đầu về công nghệ trong lĩnh vực của họ, mà khách hàng của họ chủ yếu lại là doanh nghiệp khác (B2B).
Trở thành người dẫn đầu đòi hỏi sự đầu tư đặc biệt mạnh mẽ vào đổi mới và R & D. Các mittelstand có số lượng phát minh sáng chế trên mỗi nhân viên cao gấp 5 lần so với các công ty lớn - nhưng chi phí cho mỗi phát minh của họ chỉ bằng 1/5. Chính thế, mittelstand cũng chính là những người thúc đẩy sự đổi mới của Đức, với hơn nửa triệu phát minh đăng ký với Văn phòng Sở hữu trí tuệ châu Âu.
Thứ hai, các mittelstand tin rằng lợi nhuận ngắn hạn không phải là tất cả. Không phải ngẫu nhiên mà chỉ có một số rất ít mittelstand được niêm yết trên sàn chứng khoán. Họ thường duy trì tối đa cổ phần kiểm soát trong tay gia đình. Mục tiêu bền bỉ là giá trị lâu dài. Andreas và Daniel Sennheiser, đồng CEO của nhà sản xuất thiết bị âm thanh Sennheiser khẳng định: "Điều quan trọng đối với chúng tôi là giữ tỷ lệ vốn chủ sở hữu cao và không lỗ. Một số người có thể nói rằng chúng tôi có ác cảm với rủi ro.
Nhưng rủi ro duy nhất đáng để chấp nhận, đối với chúng tôi, là những rủi ro sẽ không gây nguy hiểm cho sự ổn định của công ty. Và chiến lược này đã hoạt động tốt cho chúng tôi trong suốt lịch sử của Sennheiser. Kể từ khi thành lập, chúng tôi đã tăng trưởng hàng năm và chỉ một lần duy nhất vào năm 2009, chúng tôi chứng kiến sự sụt giảm doanh thu, chỉ 1%".
Với việc tuân thủ tuyệt đối việc kế nghiệp trong gia đình, mittelstand có khả năng giữ nguyên tắc định hướng và các mối quan hệ khách hàng bền vững, lâu dài. Tuy nhiên, về sau này, họ có xu hướng thuê các nhà quản lý hàng đầu từ bên ngoài gia đình (có xu hướng xảy ra ở thế hệ thứ tư hoặc thứ năm).
Mittelstand cũng chú trọng môi trường làm việc. Mỗi người quản lý phải thuộc nằm lòng rằng việc tiếp cận và giúp nhân viên phát triển là nghĩa vụ của họ. Những mối quan hệ cá nhân này xây dựng trên tinh thần hợp tác và văn hóa chia sẻ niềm tin.
Không định hướng trở thành tập đoàn lớn nhưng họ cũng đặt ra những mục tiêu đầy tham vọng. Martin Herrenknecht, Giám đốc điều hành của Herrenknecht AG, tin rằng các mục tiêu tham vọng sẽ mang lại cho các công nhân của ông động lực, sự kiên trì đồng lòng để đạt được mục tiêu cuối cùng. Herrenknecht AG mang trong mình tham vọng trở thành công ty dẫn đầu thị trường toàn cầu về công nghệ đường hầm cơ giới. Và mới đây, họ vừa hoàn thành Đường hầm cơ sở Gotthard dài 35 dặm, đường hầm dài nhất thế giới.
Tất nhiên, định hướng của các mittelstand cũng đi kèm với rủi ro. Họ có thể sẽ chao đảo khi không có kế hoạch kế nhiệm rõ ràng cho thế hệ tiếp theo. Một nguy cơ khác là xảy ra chiến tranh gia tộc khi sự đố kị, ác cảm hoặc sự ganh đua giữa anh chị em xảy ra; Haribo và Fischerwerke là những ví dụ gần đây của các công ty đã tự hủy hoại mình theo cách này.
Nhưng những vụ tranh chấp lịch sử đã khiến các mittelstand cảnh giác và giờ họ đã lọc lõi hơn rất nhiều. Dịch vụ tư vấn và để ngăn chặn và giải quyết xung đột giữa các cá nhân trong các mittelstand ngày càng trở nên phổ biến tại Đức. Tại Freudenberg, hơn 300 thành viên gia đình đã xây dựng văn hóa và các quy tắc nghiêm ngặt để việc kinh doanh có thể tồn tại "êm thấm" tới tận đời thứ tám.
Các chuyên gia tin rằng, những mittelstand này chính là hiện thân của nền kinh tế Đức. Giá trị cốt lõi của họ thể hiện tố chất người Đức – bảo thủ, cần mẫn và thận trọng - rõ nét hơn nhiều so với các thương hiệu công nghiệp lớn.
Hãy tưởng tượng nhà bạn có một chiếc máy in gia truyền, kỷ vật do cụ cố để lại. Và bằng một cách thần kỳ nào đó, chiếc máy in này hoạt động "ngon lành" trong suốt trăm năm, nhưng không may đến một ngày đẹp trời lại "lăn đùng" ra vì hỏng một linh kiện mà bạn không biết là giờ có ai còn sản xuất hay không.
Đừng nản chí, nếu linh kiện đó được sản xuất ở Heidelberger Druckmaschinen, bạn vẫn có thể đặt hàng mua lại chính xác như vậy, dù đúng là nó đã được sản xuất cách đây… 100 năm.
Câu chuyện trên là một minh chính cho sự trường tồn và cam kết mạnh mẽ của mittelstand - các công ty gia đình quy mô nhỏ và vừa của Đức.
Có rất nhiều công ty gia đình Đức là những đế chế khổng lồ, nổi tiếng toàn cầu mà bạn có thể đã biết như BMW, Metro, Robert Bosch hay Schwarz… Song, nghiên cứu chỉ ra rằng các công ty gia đình quy mô nhỏ và vừa mới chính là xương sống của nền kinh tế lớn nhất châu Âu. Đó chính là lý do khiến Đức là nền kinh tế lớn thứ tư toàn cầu, nhưng lại chỉ có 28 công ty trong Fortune 500.
Mittelstand là lớp doanh nghiệp gia đình tập trung vào một ngành duy nhất và có chuyên môn cao. Các mittelstand này tạo ra mọi thứ: keo gắn dùng cho điện thoại di động, thức ăn cho cá cảnh và những bộ tai nghe đắt nhất thế giới. Điều gì đã làm nên thành công của họ, tạo ra hơn 50% GDP và hơn 60% việc làm cho toàn nước Đức?
Thứ nhất, các mittelstand tập trung cao độ vào mong muốn của khách hàng toàn cầu. Các công ty này đều thống nhất một quan điểm: "Chúng tôi không cố gắng trở thành công ty lớn nhất. Chúng tôi muốn trở thành người giỏi nhất trong lĩnh vực của mình cam kết lâu dài với lĩnh vực này".
Joachim Kreuzburg, Giám đốc điều hành của Sartorius, một công ty nuôi cấy tế bào nói: "Chúng tôi không đào vàng. Chúng tôi bán xẻng cho người đào vàng".
Bạn có thể biết rằng hàng gia dụng Đức là tốt nhất trong một lĩnh vực nhưng hiếm khi nhớ được tên của thương hiệu sản xuất ốc vít, hay keo dính cho nồi cơm hay lò nướng. Bởi lẽ, các công ty mittelstand phấn đấu với một mục đích duy nhất: đi đầu về công nghệ trong lĩnh vực của họ, mà khách hàng của họ chủ yếu lại là doanh nghiệp khác (B2B).
Trở thành người dẫn đầu đòi hỏi sự đầu tư đặc biệt mạnh mẽ vào đổi mới và R & D. Các mittelstand có số lượng phát minh sáng chế trên mỗi nhân viên cao gấp 5 lần so với các công ty lớn - nhưng chi phí cho mỗi phát minh của họ chỉ bằng 1/5. Chính thế, mittelstand cũng chính là những người thúc đẩy sự đổi mới của Đức, với hơn nửa triệu phát minh đăng ký với Văn phòng Sở hữu trí tuệ châu Âu.
Thứ hai, các mittelstand tin rằng lợi nhuận ngắn hạn không phải là tất cả. Không phải ngẫu nhiên mà chỉ có một số rất ít mittelstand được niêm yết trên sàn chứng khoán. Họ thường duy trì tối đa cổ phần kiểm soát trong tay gia đình. Mục tiêu bền bỉ là giá trị lâu dài. Andreas và Daniel Sennheiser, đồng CEO của nhà sản xuất thiết bị âm thanh Sennheiser khẳng định: "Điều quan trọng đối với chúng tôi là giữ tỷ lệ vốn chủ sở hữu cao và không lỗ. Một số người có thể nói rằng chúng tôi có ác cảm với rủi ro.
Nhưng rủi ro duy nhất đáng để chấp nhận, đối với chúng tôi, là những rủi ro sẽ không gây nguy hiểm cho sự ổn định của công ty. Và chiến lược này đã hoạt động tốt cho chúng tôi trong suốt lịch sử của Sennheiser. Kể từ khi thành lập, chúng tôi đã tăng trưởng hàng năm và chỉ một lần duy nhất vào năm 2009, chúng tôi chứng kiến sự sụt giảm doanh thu, chỉ 1%".
Với việc tuân thủ tuyệt đối việc kế nghiệp trong gia đình, mittelstand có khả năng giữ nguyên tắc định hướng và các mối quan hệ khách hàng bền vững, lâu dài. Tuy nhiên, về sau này, họ có xu hướng thuê các nhà quản lý hàng đầu từ bên ngoài gia đình (có xu hướng xảy ra ở thế hệ thứ tư hoặc thứ năm).
Mittelstand cũng chú trọng môi trường làm việc. Mỗi người quản lý phải thuộc nằm lòng rằng việc tiếp cận và giúp nhân viên phát triển là nghĩa vụ của họ. Những mối quan hệ cá nhân này xây dựng trên tinh thần hợp tác và văn hóa chia sẻ niềm tin.
Không định hướng trở thành tập đoàn lớn nhưng họ cũng đặt ra những mục tiêu đầy tham vọng. Martin Herrenknecht, Giám đốc điều hành của Herrenknecht AG, tin rằng các mục tiêu tham vọng sẽ mang lại cho các công nhân của ông động lực, sự kiên trì đồng lòng để đạt được mục tiêu cuối cùng. Herrenknecht AG mang trong mình tham vọng trở thành công ty dẫn đầu thị trường toàn cầu về công nghệ đường hầm cơ giới. Và mới đây, họ vừa hoàn thành Đường hầm cơ sở Gotthard dài 35 dặm, đường hầm dài nhất thế giới.
Tất nhiên, định hướng của các mittelstand cũng đi kèm với rủi ro. Họ có thể sẽ chao đảo khi không có kế hoạch kế nhiệm rõ ràng cho thế hệ tiếp theo. Một nguy cơ khác là xảy ra chiến tranh gia tộc khi sự đố kị, ác cảm hoặc sự ganh đua giữa anh chị em xảy ra; Haribo và Fischerwerke là những ví dụ gần đây của các công ty đã tự hủy hoại mình theo cách này.
Nhưng những vụ tranh chấp lịch sử đã khiến các mittelstand cảnh giác và giờ họ đã lọc lõi hơn rất nhiều. Dịch vụ tư vấn và để ngăn chặn và giải quyết xung đột giữa các cá nhân trong các mittelstand ngày càng trở nên phổ biến tại Đức. Tại Freudenberg, hơn 300 thành viên gia đình đã xây dựng văn hóa và các quy tắc nghiêm ngặt để việc kinh doanh có thể tồn tại "êm thấm" tới tận đời thứ tám.
Các chuyên gia tin rằng, những mittelstand này chính là hiện thân của nền kinh tế Đức. Giá trị cốt lõi của họ thể hiện tố chất người Đức – bảo thủ, cần mẫn và thận trọng - rõ nét hơn nhiều so với các thương hiệu công nghiệp lớn.
